Το Thesekdromi στις μικρές αποδράσεις στις γνωστές και άγνωστες γειτονιές της Θεσσαλονίκης παρουσιάζει ένα καλά κρυμμένο μυστικό στα περίχωρα της στην περιοχή του Δερβενίου. O Μακεδονικός τάφος του Δερβενίου είναι γνωστός από το όνομα του πρώτου ανασκαφέα ως Μακεδονικός Τάφος Λαγκαδά ή «Τάφος του Μακρίδη Μπέη».
Γεωγραφία
Ο Μακεδονικός τάφος του Δερβενίου απέχει 9χλμ. BA της Θεσσαλονίκης, στη θέση Δερβένι στην έξοδο της πολης προς Λαγκαδά. Σημαντικές αποκαλύψεις ήρθαν στην περιοχή το 1962, κατά τη διαπλάτυνση της οδού Θεσσαλονίκης –Λαγκαδά . Λίγα χιλιόμετρα από τον ήδη γνωστό «τάφο Μακρίδη Μπέη», ήλθαν στο φως έξι κιβωτιόσχημοι τάφοι, ένας λακκοειδής και ένας μονοθάλαμος μακεδονικού τύπου. Εκεί ανακαλύφθηκε ο περίφημος Πάπυρος του Δερβενίου ,ο μοναδικός αναγνώσιμος πάπυρος στον ελλαδικό χώρο. Παραμένει ένα από τα αρχαιότερα φιλολογικά έγγραφα της Ευρώπης. Ο πάπυρος αυτός μάλιστα ήταν η πρώτη ελληνική εγγραφή στον Διεθνή Κατάλογο του Προγράμματος της Unesco «Μνήμη του Κόσμου» (Memory of the World).
Αρχιτεκτονική
Ο Μακεδονικός τάφος του Δερβενίου είναι τάφος μνημειακών διαστάσεων. Αποτελείται από θάλαμο και προθάλαμο. Κατασκευάσθηκε στις αρχές του 3ου π.Χ. αιώνα, για την ταφή ενός και μόνο νεκρού. Ο τάφος είναι έκκεντρα τοποθετημένος στη δυτική πλευρά του εντυπωσιακού τύμβου. Ανήκει στον τύπο του διθάλαμου μακεδονικού τάφου και η πρόσοψή του ήταν ιωνικού ρυθμού.
Το κτίσμα κατασκεύασαν οι Μακεδόνες από καστανόχρωμο κρυσταλλώδη ασβεστόλιθο, από την περιοχή ανατολικά του τύμβου.
Ο προθάλαμος έχει διαστάσεις 5,40Χ2,60μ. Οι ημικίονες ήταν επιχρισμένοι με λευκό κονίαμα το οποίο βλέπουμε μέχρι σήμερα. Η θύρα του προθαλάμου, ήταν από ξύλο. Διασώθηκαν τα χάλκινα στοιχεία του διακόσμου της, που επέτρεψαν και την αναπαράστασή της.
Στην ανατολική πλευρά του κυρίως θαλάμου βλέπουμε την μαρμάρινη ταφική κατασκευή, ύψους 1,32μ. .Στο εσωτερικό της κατασκευής υπάρχουν δύο ανισομεγέθεις χώροι – σαρκοφάγος και θήκη -διαχωρισμένοι μεταξύ τους με μαρμάρινη πλάκα.
Οι πλάκες της σαρκοφάγου έφεραν χαραγμένα τα γράμματα Α, Β, Γ, τα οποία χρησίμευαν στην τοποθέτησή . Κάτω από τις μαρμάρινες πλάκες υπήρχε δεύτερο κάλυμμα κατασκευασμένο με σανίδες από ξύλο κυπαρισσιού. Άλλη μια φορά που το κυπαρίσσι συνδέεται με το πένθος. Μέσα στον τάφο ήταν τοποθετημένη ξύλινη λάρνακα κατασκευασμένη από ξύλο βελανιδιάς.
Αρχαιολογική έρευνα
Το μνημείο ήρθε στο φως το 1910 όταν ένας σεισμός δημιούργησε ρήγμα στον τύμβο. Τότε ανέλαβε την εκτενή ανασκαφή ο αρχαιολόγος Θεόδωρος Μακρίδης .Ο Θεόδωρος Μακρίδης Μπέης ήταν Ρωμιός της Κωνσταντινούπολης,(1872 – 1940) υπήρξε υποδιευθυντής του Αρχαιολογικού Μουσείου Κωνσταντινούπολης από το 1931 διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη.
Όπως αναφέρει ο Μακρίδης η κατάσταση διατήρησης του κτίσματος ήταν πολύ κακή. Ο τάφος βρέθηκε συλημένος ενώ και η πρόσοψη του είχε καταρρεύσει ήδη από την αρχαιότητα. Τα λίγα κινητά ευρήματα που βρέθηκαν κατά την ανασκαφή και η μαρμάρινη πόρτα του θαλάμου μετέφερε ο ανασκαφές στο Μουσείο της Κωνσταντινούπολης.
Η αρχαιολογική έρευνα επαναλήφθηκε τη δεκαετία του ΄90 οπότε και αποκαλύφτηκε τμήμα του αρχαίου δρόμου σε μήκος 4.60μ. από την πρόσοψη του τάφου. Κατά τη διάρκεια των εργασιών ανασύρθηκαν από τα χώματα πολλά αρχιτεκτονικά μέλη και λιθόπλινθοι από τους κατεστραμμένους τοίχους του κτίσματος.
Επίσκεψη
Το μνημείο είναι ανοιχτό για το κοινό χωρίς εισιτήριο αλλά λόγω έλλειψης προσωπικού πρίν αποφασίστε να το επισκεφθείτε δείτε τη σελίδα της Εφορεία Αρχαιοτήτων Περιφέρειας Θεσσαλονίκης στο Facebook για το ωράριο λειτουργείας. Απέχει από το κέντρο της Θεσσαλονίκης λιγότερο από 10 χλμ. Περισσότερα για τον τάφο δείτε την επίσημη ιστοσελίδα.
