Στην αγαπημένη μας Κύπρο θα βρεθούμε στο σημερινό μας αφιέρωμα στους Ιστορικούς τόπους . Θα γνωρίσουμε το ιερότερο ίσως μνημείο του αγώνα του Κυπριακού Ελληνισμού για την Ένωσή του με την μητέρα Ελλάδα. Πρόκειται για τα Φυλακισμένα Μνήματα, το κοιμητήριο που κατασκευάστηκε από τους Βρετανούς για την ταφή όσων απαγχονιζόταν καθώς και για ηγετικές μορφές της Εθνικής Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών (ΕΟΚΑ) .

Ο αγώνας της ΕΟΚΑ

Με το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Βρετανική Αυτοκρατορία δέχεται πιέσεις για τον τερματισμό της αποικιακής κυριαρχίας της. Ήδη από το 18978 η πλειοψηφία των Ελλήνων της Κύπρου είχε εκφράσει την επιθυμία για τον τερματισμό του αποικιακού καθεστώτος και ένωση του νησιού με την Ελλάδα. Μετά τις συνεχείς αρνήσεις της κυβέρνησης του Λονδίνου άρχισε να σχηματίζεται η ιδέα για ένοπλο αγώνα.

Κυρίαρχο ρόλο στις διεργασίες είχε ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄ ενώ για την ηγεσία του ένοπλου κινήματος επιλέχθηκε η μορφή του αντισυνταγματάρχη Γεωργίου Γρίβα.

Ο Γρίβας μετέβη στην Κύπρο τον Νοέμβριο του 1954 για να επιβλέψει ο ίδιος τις προετοιμασίες για τον ένοπλο αγώνα. Εκεί υιοθέτησε το πολεμικό ψευδώνυμο Διγενής. Οι ένοπλες επιχειρήσεις του ενωτικού κινήματος άρχισαν την 1η Απριλίου 1955.

Οι Βρετανοί εκδιώχνουν τον Μακάριο από την Κύπρο τον Μάρτιο του 1956. Αυτό αποτέλεσε το γεγονός να ενταθεί ο ένοπλος αγώνας.

Οι Βρετανοί εφάρμοσαν την θανατική ποινή (κατά την περίοδο μεταξύ 1956-1957 απαγχονίστηκαν εννέα μέλη της ΕΟΚΑ) σε όσους συλλαμβανόταν για δράση τους στον απελευθερωτικό αγώνα.

Γιατί δημιουργήθηκαν τα Φυλακισμένα Μνήματα

Επί Κυβερνήτη Τζων Χάρντιγκ πάρθηκε η απόφαση να θάβουν τους απαγχονιζόμενους καθώς και τις ηγετικές μορφές της Εθνικής Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών (ΕΟΚΑ) που σκοτώνονταν σε μάχες σε συγκεκριμένο τόπο.

Αποφασίσθηκε να θάβουν εκεί τους καταδικασθέντες της ΕΟΚΑ ώστε να μη μετατρέπονται οι κηδείες τους σε μαζικά συλλαλητήρια

Επιλέχθηκε ένας στενός χώρος δίπλα από τα κελιά των μελλοθάνατων και την αγχόνη, περιτριγυρισμένος από ψηλούς τοίχους με σπασμένα γυαλιά στο πάνω μέρος τους.

Στα Φυλακισμένα Μνήματα είναι θαμμένοι δεκατρείς αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α. Οι εννιά από αυτούς εκτελέστηκαν με απαγχονισμό στις φυλακές, τρεις έπεσαν στο πεδίο της μάχης και ένας πέθανε σε στρατιωτικό νοσοκομείο, μετά τον τραυματισμό του σε μάχη.

Η κηδεία τελούνταν αμέσως μετά τον απαγχονισμό. Μοναδική παρουσία ήταν εκείνη του ιερέα των φυλακών που έψαλλε τη νεκρώσιμη ακολουθία έξω από την κλειστή είσοδο του κοιμητηρίου.

Στη συνέχεια οι Βρετανοί τους έθαβαν, χωρίς να την παρουσία συγγενών των νεκρών. Οι γονείς προσκύνησαν τους τάφους των παιδιών παρά μόνο μετά το τέλος του αγώνα.

Οι εννιά απαγχονισθέντες, όλοι τους νέοι ηλικίας 19-24 ετών, είναι με τη σειρά που εκτελέστηκαν:

Μιχαλάκης Καραολής, Ανδρέας Δημητρίου ( Απαγχονίστηκαν μαζί στις 10.5.1956)

Ιάκωβος Πατάτσος, Ανδρέας Ζάκος, Χαρίλαος Μιχαήλ (Απαγχονίσθηκαν μαζί στις 9.8.1956)

Μιχαήλ Κουτσόφτας, Στέλιος Μαυρομάτης, Ανδρέας Παναγίδης ( Απαγχονίστηκαν μαζί στις 21.9.1956)

Ευαγόρας Παλληκαρίδης (Απαγχονίσθηκε στις 14.3.1957)

Στα Φυλακισμένα Μνήματα αναπαύονται ακόμα τέσσερις αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α. οι οποίοι έπεσαν μαχόμενοι. Οι τέσσερις αγωνιστές που όλοι έπεσαν στο πεδίο της μάχης είναι οι ακόλουθοι:

Μάρκος Δράκος
Γρηγόρης Αυξεντίου
Στυλιανός Λένας
Κυριάκος Μάτσης

H μάχη στα «Φυλακισμένα Μνήματα» τον Αύγουστο του 1974

Στις 16 Αυγούστου 1974 οι τουρκικές δυνάμεις που εισέβαλαν στην Κύπρο εξαπέλυσαν σφοδρή επίθεση στο κέντρο της Λευκωσίας. Μετά από τις επιθέσεις με αεροσκάφη ,όλμους κα πυροβολικό οι Τούρκοι προωθήθηκαν με δυνάμεις πεζικού. Δύο ελληνοκυπριακά τάγματα, το 336 και το 211 ανέλαβαν την αντίσταση και αμύνθηκαν σθεναρά και με αυτοθυσία.

Στο κέντρο του μετώπου αμύνθηκε ο 2ος λόχος του 336 Τάγματος, με επικεφαλής τον Κύπριο έφεδρο ανθυπολοχαγό Χρήστο Σολομή. Ο τόπος που είχε αναλάβει ήταν ο ιερός τόπος τα «Φυλακισμένα Μνήματα». Η επίθεση ήταν πραγματικά σφοδρή. Παρά την αρχική διαταγή που έλαβε ο Σολομής να υποχωρήσει αυτός αρνήθηκε, απατώντας περήφανα «Ούτε θέλουμε, ούτε έχουμε δικαίωμα να φύγουμε. Ακόμα κι αν αποχωρήσουν όλοι οι άλλοι, εμείς θα μείνουμε εδώ και θα γίνουμε λιώμα».