Αφορμή για το σημερινό μας αφιέρωμα σε ένα ελάχιστα γνωστό δυστυχώς μνημείο της Θεσσαλονίκης είναι η θλιβερή επέτειος της γενοκτονίας των Αρμενίων από τους Τούρκους. Το Thesekdomi παρουσιάζει την Αρμένικη Εκκλησία της πόλης στην περιοχή της Χ.Α.Ν.Θ.
Κατευθυνόμενοι προς το κέντρο της πόλης ερχόμενοι από ανατολικά και απέναντι από το επιβλητικό κτίριο της Χ.Α.Ν.Θ στην οδό Ιωάννη Τσιμισκή, συναντάμε έναν ασυνήθιστο μνημειώδη σταυρό. Πρόκειται για έναν παραδοσιακό αρμένικο σταυρό τύπου Κhachkar, δωρεά όπως γράφει και η επιγραφή, της Αρμένικης κυβέρνησης στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Ο αρμένικος Σταυρός khachkar (σταυρόπετρα) είναι ένας σκαλισμένος σταυρός σε ένα και μόνο λίθο και διακοσμημένος με περίτεχνα σχέδια. Η θέση του σηματοδοτεί την θέση της Αρμένικης εκκλησίας απέναντι, επί της οδού Διαλέττη.
Η εκκλησία της Παναγίας των Αρμενίων
Ο ναός ανεγέρθηκε μετά από πολύχρονες ενέργειες της Αρμενικής Κοινότητας να αποκτήσει αποκλειστικό τόπο λατρείας. Οι πρώτες οικογένειες Αρμενίων, έφτασαν στη Θεσσαλονίκη περίπου το 1770 και αρχικά εγκαταστάθηκαν στη σημερινή περιοχή της ΧΑΝΘ. Οι περισσότεροι βέβαια έφτασαν ως πρόσφυγες το 1923. Σήμερα υπολογίζεται ότι ζουν στην πόλη περίπου 15.000 Αρμένιοι.
Το 1903 χτίστηκε η Αρμένικη Εκκλησία η οποία είναι αφιερωμένη στην Παναγία Θεοτόκο (Σουρπ Αστβατζατζίν). Είναι ένα ακόμα έργο που άφησε ο μεγάλος Ιταλός αρχιτέκτονας Βιταλιάνο Ποζέλι στην Θεσσαλονίκη.
Έκτος από τον ναό, στο παρακείμενο κτίριο στεγάζεται το Αρμένικο Πολιτιστικό Κέντρο όπου πραγματοποιούνται εβδομαδιαία μαθήματα στα παιδιά της Αρμένικης κοινότητας.
Ξεχωριστή θέση στο εσωτερικό του ναού έχουν τα οστά των μαρτύρων της Γενοκτονίας των Αρμενίων που μεταφέρθηκαν από τη Μέση Ανατολή.
Η 24η Απριλίου έχει καθιερωθεί ως Ημέρα Μνήμης για την Αρμένικη Γενοκτονία και τιμάται κάθε χρόνο από την Αρμένικη διασπορά σε όλο τον κόσμο. Η συστηματική εξόντωση των Αρμενίων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έγινε κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο υπουργός Ταλαάτ Πασάς έδωσε διαταγή στις 24 Απριλίου του 1915 να συλληφθούν 250 επιφανείς Αρμένιοι της Κωνσταντινούπολης, οι οποίοι εκτελέστηκαν το ίδιο βράδυ.
