Στο Άγιον Όρος θα σας ταξιδέψει το σημερινό αφιέρωμα του Thesekdromi στα προσκυνήματα της Ελλάδος. Ο ναός που θα γνωρίσουμε, είναι ο Ναός του Πρωτάτου που βρίσκεται στην πρωτεύουσα του Αγίου Όρους και είναι ο αρχαιότερος σωζόμενος ναός στο “περιβόλι” της Παναγίας.
Στο κέντρο του οικισμού των Καρυών στο Άγιο Όρος βρίσκεται ο περίφημος ναός του Πρωτάτου. Ονομάστηκε έτσι γιατί αποτελεί την έδρα του Πρωτεπιστάτη (Πρώτου) του Όρους. Ο Ναός του Πρωτάτου είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου και είναι ο αρχαιότερος όλων των ναών του Αγίου Όρους. Στην αρχική του μορφή χτίστηκε το 962 μ.Χ. και ήταν τρίκλιτη βασιλική με εγκάρσιο κλίτος και υπερυψωμένο φωταγωγό .
Οι πρώτες μαρτυρίες αναφέρουν πως στη θέση του προϋπήρχε μικρότερος ναός ο οποίος ανοικοδομήθηκε με φροντίδα του μαγίστρου Λέοντος, αδερφού του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά ο οποίος τον κόσμησε με πολλά κειμήλια. Ο ναός επιδέχθηκε σειρά διαδοχικών επεμβάσεων πριν φθάσει στη σημερινή του μορφή.
Οι περίφημες τοιχογραφίες του Πρωτάτου
Ο Ναός του Πρωτάτου διασώζει μια μεγάλη σειρά τοιχογραφιών, αντιπροσωπευτικό δείγμα της άνθησης της λεγόμενης “μνημειακής” ζωγραφικής που παρατηρείται στο Όρος στο τέλος του 13ου και στις αρχές του 14ου.
Ο ναός φιλοξενεί πασίγνωστες τοιχογραφίες οι οποίες αποδίδονται στον κύριο εκπρόσωπο της λεγόμενης “μακεδονικής” σχολής, Μανουήλ Πανσέληνο.
Στους τοίχους του ναού η διακόσμηση διατάσσεται σε τέσσερις επάλληλες ζώνες. Στην ανώτερη και κατώτερη ζώνη παριστάνονται ολόσωμες μορφές προφητών και στρατιωτικών αγίων. Ακολουθούν σκηνές από το Ευαγγέλιο καθώς και σκηνές από τη ζωή της Παναγίας.
Στο ιερό βήμα παριστάνονται κυρίως αγιορείτες άγιοι. Υπάρχει συγγένεια των τοιχογραφιών του Πρωτάτου με τις τοιχογραφίες του παρεκκλησίου του Αγίου Ευθυμίου στον ιερό ναό του Αγίου Δημητρίου στην Θεσσαλονίκη κι έτσι οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι έχουν φιλοτεχνηθεί από τον ίδιο καλλιτέχνη, τον ζωγράφο Μανουήλ Πανσέληνο.
Στις Καρυές βρίσκεται η έδρα της Ιεράς Κοινότητας του διοικητικού οργάνου του Αγίου Όρους. Στο αρχειοφυλάκιο μάλιστα του Πρωτάτου φυλάσσεται το πρώτο Τυπικό του Αγίου Όρους, ο λεγόμενος «Τράγος»(επειδή ήταν γραμμένο σε δέρμα τράγου). Σε αυτό το έγγραφο σώζεται η ιδιόχειρη υπογραφή του αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιμισκή.
Τον 19ο αιώνα προστέθηκε το κωδονοστάσιο 
Ο ναός αποτελεί μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.
Ο Ναός του Πρωτάτου είναι γνωστός για τα σημαντικά του κειμήλια και κυρίως για την εικόνα της Παναγίας Άξιον Εστί που φυλάσσεται δίπλα στο ιερό.
