Συνεχίζοντας το αφιέρωμα στα λουλούδια και τα βότανα της ελληνικής υπαίθρου και ταξιδεύοντας “αλλιώς” θα γνωρίσουμε ένα φυτό που χρησιμοποιήθηκε τις παλαιότερες εποχές στην καθημερινότητα των ανθρώπων της υπαίθρου.Ο λόγος για το Σκουπόχορτο-Osyris alba όπως είναι το επιστημονικό του όνομα.
Βοτανική
Το Σκουπόχορτο δεν είναι παρά ένας αειθαλής θάμνος με μεγάλους βλαστούς και μικρά γραμμοειδή-λογχοειδή φύλλα. Το ύψος του μπορεί να ξεπερνάει και το 1 μέτρο.
Σε πολλές τοποθεσίες έχει και το όνομα Άγριο Σπάρτο, Σκουπόχορτο, Όσυρις, Παρασειρίτσα, Πλυροτόξυλο, Πλευριτόχορτο, Νευροτόξυδο, Σμυρίγλια, Πουντόχορτο και Φινοκαλίδι ή Φκάλι.
Ανθίζει την άνοιξη και τα αρσενικά και θηλυκά κίτρινα άνθη του εμφανίζονται σε διαφορετικά φυτά.
Το Σκουπόχορτο-Osyris alba ανθίζει την άνοιξη με αρωματικά, πρασινωπά-κίτρινα άνθη.oι σαρκώδεις κόκκινοι καρποί του ωριμάζουν το φθινόπωρο. Φυτρώνει σε θαμνότοπους και πετρώδεις θέσεις.
Το Osyris alba είναι ημιπαρασιτικό φυτό. Παρασιτεί πάνω σε άλλα φυτά αλλά παράλληλα φωτοσυνθέτει.Το βρίσκουμε σε όλη τη Μεσόγειο μέχρι τα ζεστά τμήματα της κεντρικής Ευρώπης σε πετρώδεις κυρίως πλαγιές.
Οι έντονα κόκκινοι καρποί έχουν ιδιαίτερα άσχημη γεύση και δεν τρώγονται και είναι πιθανόν δηλητηριώδεις .
Από τις εφημερίδες την περίοδο της Κατοχής διαβάζουμε πως οι Έλληνες αξιοποίησαν το Σκουπόχορτο για να φτιάξουν ψωμί
Φαρμακευτική χρήση
Από την αρχαιότητα οι Έλληνες πρόσεξαν το πανέμορφο αυτό φυτό. Ο Διοσκουρίδης αναφέρει ότι το αφέψημα του φυτού βοηθά
στην αντιμετώπιση του ίκτερου. Ο Αέτιος το χρησιμοποίησε για τη θεραπεία ηπατικών παθήσεων ενώ κάνει ιδιαίτερη μνεία στην πικρή του γεύση. Στα νεότερα χρόνια χρησιμοποιήθηκε για τη θεραπεία δερματικών παθήσεων. Κυρίως για τη θεραπεία της φαγούρας και
εξανθημάτων.
Ο Πλίνιος αναφέρει ότι με τους καρπούς του φυτού οι γυναίκες της εποχής του έφτιαχναν σαπούνια
Τα εκχυλίσματα του φυτού χρησιμοποιούνται σε συγκεκριμένα σκευάσματα για τον έλεγχο της μεταγευματικής γλυκόζης στο αίμα. Φαίνεται ότι κάποια μέρη του φυτού τα χρησιμοποιούσαν στην Κρήτη ως βαφική ύλη.
Οι χειροποίητες σκούπες
Η κυριότερη χρήση του όμως που έδωσε και την ονομασία στο φυτό είναι πως από αυτό έφτιαχναν τις παλιές χειροποίητες σκούπες. Με αυτές καθάριζαν τα σπίτια, τις αυλές, αλλά και τα μαντριά. Η κατασκευή τους απαιτούσε ιδιαίτερη εξειδίκευση και δεν μπορούσαν να τις πλέξουν όλοι. Για την Κρήτη μάλιστα γνωρίζουμε πως στις αρχές του 20ού αιώνα κατασκευάζονταν από μικρές οικογενειακές βιοτεχνίες στο Ηράκλειο.
Προειδοποίηση: Δεν συνιστάται η χρήση παρασκευασμάτων βοτάνων χωρίς την ενημέρωση του θεράποντα ιατρού ή φαρμακοποιού. Ενδέχεται οι ουσίες που περιέχουν να αλληλεπιδράσουν με το/τα φάρμακα, που ήδη παίρνει ο ασθενής και να εξουδετερώσουν τη θεραπευτική τους δράση ή να προκαλέσουν τοξικότητα. Μπορεί επίσης, να επιβαρύνουν περεταίρω εξασθενημένες ζωτικές λειτουργίες με κίνδυνο για την υγεία και την ζωή του ασθενούς.
Πηγή
Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης
