Σε μία από τις αποδράσεις σας στη φύση θα συναντήσετε συχνά ένα από τα πιο εντυπωσιακά δέντρα της ελληνικής υπαίθρου όταν είναι ανθισμένο, που παραμένει όμως άγνωστο για το αμύητο στη βοτανική επιστήμη κοινό. Ο λόγος για τον Φράξο (Fraxinus ornus) ή Μελία. O Φράξος αποτελει ένα ακόμα από τα αφιερώματα του Thesekdromi στα ταξίδια αλλιώς..
Φράξος ,Μύθος και Ιστορία
Ο Φράξος σύμφωνα με την μυθολογία είναι το δένδρο που επέλεξαν για κατοικια οι νύμφες Μελίες ή Μελιάδες, εξ ού και η ονομασία του Μελιός ή Μέλεγος.
Στην Ιλιάδα ο Όμηρος αναφέρει πως ο Αχιλλέας είχε δόρυ από “μελίη”.
Μάλιστα και αργότερα στο συναξάρι του Αγίου Δημητρίου αναφέρεται χαρακτηριστικά το δέντρο «Είκοστῇ μελίαι Δημήτριοv ἕκτῃ ἀνεῖλον». Βέβαια εδώ γίνεται χρήση της λέξης συνεκδοχικά ως «δόρυ» .Τον τρόπο αυτό δανείζεται ο λόγιος ποιητής του βίου του Αγίου από τον ‘Ομηρο για να περιγράψει το μαρτύριο με λόγχες του Αγίου Δημητρίου.
Βοτανική
Ο Φράξος είναι μεγάλο, φυλλοβόλο δέντρο που μπορεί να φθάσει και τα τριάντα μέτρα ύψος. Διαθέτει σύνθετα, πτεροειδή, πράσινα φύλλα, οδοντωτά, λογχοειδή, πράσινα φυλλάρια. Τα άνθη του φυτού εμφανίζονται αργά την άνοιξη, σε υπέροχες λευκές και κρεμ αποχρώσεις, ξεχωριστά στα αρσενικά και θηλυκά φυτά. Αναδύει ένα ευχάριστο άρωμα, δίνει μέλι και άφθονη κίτρινη γύρη προσελκύοντας ωφέλιμα έντομα, όπως μέλισσες και πεταλούδες. Η ανθοφορία γίνεται από τον Απρίλιο έως τον Μάιο και η συγκομιδή από τον Μάρτιο έως τον Αύγουστο.
Το συναντάμε σε όλη την Ελλάδα και ιδιαίτερα σε Ήπειρο, Πίνδο, Όσσα, Οίτη, σπάνια μέσα σε δάση. Εμείς το συναντήσαμε στο περιαστικό δάσος της Θεσσαλονίκης, στο Σειχ Σου. Αγαπά ιδιαίτερα τις βραχώδεις πλαγιές καθότι είναι φυτό ανθεκτικό στον παγετό και τις χαμηλές θερμοκρασίες, ενώ ταυτόχρονα, μπορεί να αντέξει και στον δυνατό άνεμο. Απαιτεί έδαφος θρεπτικό και υγρό. Θεωρείται φιλόφωτο είδος και αναπτύσσεται εύκολα. Ως δέντρο ο φράξος είναι κατάλληλος για παρτέρια, φυτικούς φράκτες και όρια, κήπους, λιβάδια κι ανοιχτά σημεία.
Θεραπευτικές ιδιότητες και χρήσεις
Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιείται το λευκό, υπόγλυκο, κολλώδες έκκριμα, που λαμβάνεται από τους μίσχους του φυτού και ονομάζεται “Μάννα“. Το έκκριμα, το οποίο μετά την συγκομιδή στερεοποιείται, λαμβάνεται κατά προτίμηση το καλοκαίρι, έτσι ώστε το φυτό να μην παράγει καινούργια φύλλα. Το “Μάννα” χρησιμοποιείται κυρίως ως ήπιο διουρητικό, καθαρτικό, στυπτικό και αντιπυρετικό. Τα φύλλα του φυτού ενδείκνυνται για την θεραπεία των αρθριτικών και ρευματικών πόνων, της μυαλγίας και του πυρετού.
Το “Μάννα“ αυτό είναι πιθανόν η τροφή των Εβραίων κατά την πορεία τους από την Αίγυπτο προς την γη της Επαγγελίας καθότι όπως αναφέρεται σε γλυκύτητα και νοστιμιά έμοιαζε με το μέλι, ενώ ήταν φερτό (από τον άνεμο).
Το “Μάννα” που εξάγεται από τον Φράξο είναι γνωστό ως γλυκαντική ουσία στην βιομηχανία των τροφίμων, λόγω της μεγάλης περιεκτικότητάς του σε σάκχαρα.
Χορηγείται ως καθαρτικό και στυπτικό υπό τη μορφή εγχύματος (2 κουταλιές της σούπας ξηρού βοτάνου σε ένα φλυτζάνι βραστό νερό για 5-15min, 2 φλυτζάνια την ημέρα) και υπό τη μορφή κόνεως των αποξηραμένων φύλλων ως αναλγητικό κατά των ρευματικών, αρθριτικών και μυικών πόνων.
Το ξύλο του Φράξου χρησιμοποιείται επίσης στην επιπλοποιία γιατί είναι συμπαγές και ελαστικό. Η φλούδα του δέντρου είναι βυρσοδεψική και βαφική καθώς δίνει ανεξίτηλο χρώμα μαύρο-μπλε.Ο Φράξος χρησιμοποιούνταν παραδοσιακά για την κατασκευή του καμπυλωτού ταβανιού των τροχόσπιτων των τσιγγάνων. Στην Ινδία από το έλαιο του φυτού κατασκευάζουν κεριά που έχουν ευχάριστη οσμή όταν καίγονται.
Προειδοποίηση: Δεν συνιστάται η χρήση παρασκευασμάτων βοτάνων χωρίς την ενημέρωση του θεράποντα ιατρού ή φαρμακοποιού. Ενδέχεται οι ουσίες που περιέχουν να αλληλεπιδράσουν με το/τα φάρμακα, που ήδη παίρνει ο ασθενής και να εξουδετερώσουν τη θεραπευτική τους δράση ή να προκαλέσουν τοξικότητα. Μπορεί επίσης, να επιβαρύνουν περεταίρω εξασθενημένες ζωτικές λειτουργίες με κίνδυνο για την υγεία και την ζωή του ασθενούς.
πηγή
Εργαστήριο Φαρμακολογίας Πανεπιστήμιου Ιωαννίνων
