Οι περιηγήσεις μας και οι ιστορικές εξερευνήσεις στην πόλη μας , κάνουν στάση σε ένα μνημείο-σύμβολο, το Επταπύργιο ή αλλιώς τις φυλακές του Γεντί Κουλέ.
Το φρούριο Γεντί Κουλέ, όπως είναι η Τουρκική ονομασία του βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο των τειχών της Θεσσαλονίκης, εντός της Ακρόπολης. Περιδιαβαίνοντας τα όμορφα στενά της Άνω Πόλης δεν μπορείτε να παραβλέψετε αυτό το ιστορικής σημασίας μνημείο της Θεσσαλονίκης. Το Επταπύργιο αποτελείται δύο ενότητες, την Βυζαντινή και την νεότερη. Η Βυζαντινή του όψη αποτελείται από δέκα πύργους με τα μεταξύ τους μεσοπύργια διαστήματα και τον περίδρομο.
Τα κάστρα αποτελούν πόλο έλξης για ντόπιους και τουρίστες. Πήραν την οριστική τους μορφή κατά την εποχή του Μεγάλου Θεοδοσίου, δηλαδή στα τέλη του 4ου αιώνα μ.Χ. Στη σημερινή μορφή είναι έργο της Παλαιολόγειας εποχής (14ος αι.). Το Επταπύργιο όπως και η υπόλοιπη Θεσσαλονίκη έπεσε στα χέρια των Τούρκων το 1430. Η μοναδική προσθήκη των Τούρκων στο κάστρο είναι ο πύργος της κεντρικής εισόδου.
Αυτός ο πύργος χτίστηκε το 1430 από από κάποιον Τσαούς μπέη. Αυτή η τελευταία προσθήκη είναι ο πύργος του Γεντί Κουλέ, ο οποίος έδωσε το όνομά του σε όλο το φρουριακό συγκρότημα.
Η φυλακή από το 1912
Στα τέλη του 19ου αιώνα οι Τούρκοι μετέτρεψαν το φρούριο σε φυλακή .Mε την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912, το Γεντί Κουλέ συνεχίστηκε να λειτουργεί ως σωφρονιστικό ίδρυμα. Οι Έλληνες έχτισαν βοηθητικούς χώρους ώστε το κτίριο να εξυπηρετεί όλες τις ανάγκες των κρατουμένων. Υπήρχε εσωτερική αυλή που ήταν χωρισμένη με φράχτες σε τμήματα. Υπήρχε παρατηρητήριο, εκκλησάκι, κελιά απομόνωσης, φυλακές γυναικών και στρατιωτική πτέρυγα. Ο χώρος εκτελέσεων βρισκόταν 300 μέτρα έξω από τις φυλακές. Στον τόπο αυτό εκτελέστηκαν αρκετοί κατάδικοι αλλά και αγωνιστές από τις γερμανικές δυνάμεις την περίοδο της κατοχής.
Η φυλακή διέθετε εκκλησάκι , ενώ το παράρτημα που βρισκόταν βόρειο-ανατολικό πύργο καταστράφηκε κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Τα εξωτερικά κτίρια, στη νότια πλευρά του κάστρου, στεγαζόταν η διοίκηση, η φυλακή των γυναικών, και προς τα δυτικά, τα κελιά απομόνωσης.
Η σκοτεινή ιστορία της φυλακής
Οι φυλακές λειτούργησαν από το 1890 μέχρι και το 1989 .Μεταξύ των γνωστών κρατουμένων ήταν ο φερόμενος ως «δράκος του Σέιχ Σου», ο λήσταρχος Τζατζάς, οι συμμορίτες του Φώτη Γιαγκούλα. Επίσης και πολιτικοί κρατούμενοι τα χρόνια του εμφυλίου και της κυβέρνησης Μεταξά. Οι συνθήκες εγκλεισμού ήταν πολύ άσχημες και κατά περιόδους υπήρχαν μαρτυρίες για καψώνια αλλά και σκληρά βασανιστήρια των δεσμοφυλάκων προς τους κρατούμενους. Χαρακτηριστικά έλεγαν ότι οι φωνές και τα ουρλιαχτά των βασανισμένων ακούγονταν ακόμα και έξω από τα τείχη.
Στις φυλακές του Γεντί Κουλέ φυλακίζονταν από βαρυποινίτες μέχρι ανθρώπους που βρισκόταν εκεί για παραπτώματα, δημιουργώντας ανισορροπίες αναφορικά με την μεταχείρισή τους από τους δεσμοφύλακες.
Τον Αύγουστο του 1915 τριάντα φυλακισμένοι του Γεντί Κουλέ έστειλαν επιστολή στον τότε μητροπολίτη Θεσσαλονίκης να μεσολαβήσει ώστε να χωριστούν από το διαμέρισμα των υπολοίπων φυλακισμένων «οι οποίοι είναι χασισοπόται και μέθυσοι και διαφθείρουν τα ήθη των». Τόσο οι εγκληματίες που φυλακίστηκαν σε ισόβια όσο και οι φυλακισμένοι για ήπια παραπτώματα, έμεναν στα ίδια διαμερίσματα με αποτέλεσμα να υπάρχουν έντονες διαμαρτυρίες. Αυτός ήταν ένας ακόμη λόγος που οι οι κρατούμενοι αποκαλούσαν το Γεντί Κουλέ «υγρό τάφο».
Τα μαρτύρια όσων φυλακίζονταν στο Γεντί Κουλέ έχουν αποτυπωθεί και στο ρεμπέτικο τραγούδι του Βαγγέλη Παπάζογλου “πέντε χρόνια δικασμένος”.
Η περίοδος της Κατοχής μέχρι το οριστικό κλείσιμο
Κατά την Γερμανική κατοχή εκτελέστηκαν πάνω από 500 κρατούμενοι . Δεκάδες ακόμη φυλακίστηκαν από το χουντικό καθεστώς. Οι πολιτικοί κρατούμενοι συχνά διαμαρτύρονταν για τις συνθήκες κράτησης και τη συμπεριφορά των δεσμοφυλάκων. Η κατάσταση δεν βελτιώθηκε ιδιαίτερα μέχρι που ένας πολιτικός κρατούμενος, ο καθηγητής Γεώργιος Αλέξανδρος Μαγκάκης, ο οποίος είχε φυλακιστεί στο Γεντί Κουλέ την περίοδο της χούντας, κινητοποιήθηκε για να κλείσουν οριστικά οι φυλακές.
Παράλληλα η αντιεισαγγελέας Πρωτοδικών, Μ. Χρ. Γιαταγάνα αποκάλυψε τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησης μέσω ειδικής αναφοράς και μετά από πιέσεις και των πολιτών οι φυλακές μεταφέρθηκαν το 1989 στα Διαβατά.
Το Επταπύργιο σήμερα
Σήμερα το Επταπύργιο αποτελεί έναν τόπο μνήμης για την ιστορία της Θεσσαλονίκης ενώ προσφέρει στον επισκέπτη μια θέα που δύσκολα θα ξεχάσει. Παράλληλα έχουν γίνει αρκετές ενέργειές διατήρησής των τειχών ενώ αποτελεί σημείο συνάντησης και βόλτας ειδικά για τους νέους. Παράλληλα φιλοξενεί συχνά εκθέσεις και φεστιβάλ πολιτισμού.
Πηγές πληροφοριών: mihanitouxronou, thessalonikitourism
