Το Thesekdromi συνεχίζοντας τις περιπλανήσεις απ’ άκρη σ’ άκρη στην Ελλάδα θα κάνει στάση στο αρχαιότερο κατά πολλούς μοναστήρι της Ελλάδας. Ένα από τα ιστορικότερα προσκυνήματα της πατρίδας μας είναι η Μονή Μεγάλου Σπηλαίου στα Καλάβρυτα. Ας γνωρίσουμε μαζί το ιστορικό μοναστήρι και τις θαυμαστές διηγήσεις για το Μέγα Σπήλαιο.
Τοποθεσία
Η Ιερά Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου βρίσκεται μόλις δέκα χιλιόμετρα βορειανατολικά των Καλαβρύτων. Είναι κτισμένη στο άνοιγμα ενός απόκρημνου φυσικού σπηλαίου (απ’ όπου και το όνομά της) της οροσειράς του Χελμού. Στο σπήλαιο αυτό βρέθηκε η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας κι έδωσε το όνομά της στο μοναστήρι.
Ιστορικό
Το σπήλαιο ήταν γνωστό από την αρχαιότητα. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι σε αυτό κατέφυγαν οι θυγατέρες του Προίτου του βασιλιά της Τίρυνθας ο οποίος ήταν ο γιος του μυθικού βασιλιά του Άργους Άβαντα. Όταν οι κόρες του περιγέλασαν το ξόανο της Ήρας η θεά τους τιμώρησε προκαλώντας τους δαιμονική τρέλα και κατέφυγαν στο Σπήλαιο.
Κατά τους πρώιμους χριστιανικούς χρόνους το σπήλαιο λειτούργησε ως ασκητήριο. Η Μονή Μεγάλου Σπηλαίου σύμφωνα με την παράδοση ιδρύθηκε το 362 μΧ από τους μοναχούς Συμεών και Θεόδωρο από τη Θεσσαλονίκη στη θέση που βρέθηκε η εικόνα της Παναγιάς στο βάθος της σπηλιάς.
Οι δύο μοναχοί Συμεών και Θεόδωρος είδαν ο καθένας ξεχωριστά όραμα κι έλαβαν εντολή από το Θεό να μεταβούν στην Αχαΐα και να βρουν την Ιερή Εικόνα της Παναγίας που είχε φιλοτεχνήσει ο Ευαγγελιστής Λουκάς.
Υστέρα από πολλές περιπλανήσεις στην Πελοπόννησο και κατόπιν νέας θεϊκής υποδείξεως συνάντησαν στο σπήλαιο το 362 μ.Χ. την κόρη Ευφροσύνη, βοσκοπούλα από το χωριό Γαλατά τη σημερινή Ζαχλωρού. Η Ευφροσύνη τους οδήγησε στην Ιερή Εικόνα. Η μικρή βοσκοπούλα είχε ανακαλύψει νωρίτερα την εικόνα καθώς καθοδηγήθηκε από έναν τράγο που είχε στο κοπάδι της, που πήγαινε στο σπήλαιο για να πιει νερό από την πηγή που βρισκόταν εκεί. Η πηγή αυτή ονομάζεται σήμερα «η Πηγή της Κόρης» και είναι άγιασμα, ενώ η Ευφροσύνη τιμάται ως Αγία. H Εικόνα της Παναγίας σύμφωνα με την παράδοση, βρισκόταν δίπλα στην πηγή και φυλασσόταν από ένα φοβερό δράκο ο οποίος σκοτώθηκε κατά θεία επέμβαση από κεραυνό όταν επιτέθηκε στους δύο μοναχούς.
Οι δύο μοναχοί κατασκεύασαν αρχικά έναν μικρό ναό και μερικά μικρά κελιά με την συνδρομή του πλήθους των πιστών, που άρχισαν να συρρέουν για να προσκυνήσουν την εικόνα. Πολλοί μάλιστα από τους πιστούς παρέμεναν για άσκηση στο μοναστήρι αποτελώντας την πρώτη μοναχική συνοδεία. Η Μονή απέκτησε μεγάλη φήμη και γνώρισε μεγάλη ακμή και αίγλη.
Η εικόνα και το Μοναστήρι συνδέονται με το γειτονικό προσκύνημα της Παναγίας της Πλατανιώτισσας.
Η Μονή Μεγάλου Σπηλαίου το 1821
Η Μονή Μεγάλου Σπηλαίου λόγω της θέσης της έπαιξε σημαντικό ρόλο στις εξεγέρσεις κατά των Τούρκων. Κατά την Επανάσταση του 1821 η Μονή αποτέλεσε κέντρο αντίστασης κατά των κατακτητών και παρότι δέχτηκε πολλές επιθέσεις, ποτέ δεν κατακτήθηκε. Το σημαντικότερο γεγονός ήταν η απόκρουση της επέλασης του Ιμπραήμ τον Ιούνιο του 1827. Την 21 Ιουνίου οι Οθωμανοί Σαμή Εφέντης και Σεχνετζίπ Εφέντης, υπό τις διαταγές του Ιμπραήμ, κάλεσαν τους μοναχούς να τους παραδώσουν το Μοναστήρι.
Την 22 Ιουνίου δόθηκε η ιστορική απάντηση του τότε ηγούμενου Δαμασκηνού στους Τούρκους: «… δια να προσκυνήσωμεν είναι αδύνατον διότι είμεθα ωρκισμένοι εις την πίστιν μας, ή να ελευθερωθούμεν ή να αποθάνωμεν πολεμούντες, και κατά το αϊνί μας δεν γίνεται να χαλάση ο ιερός όρκος της Πατρίδος μας. … αν έλθεις εδώ να μας πολεμήσης και μας νικήσης, δεν είναι μεγάλο κακόν, διότι θα νικήσης παπάδες, αν όμως νικηθής… θα είναι εντροπή σου και τότε οι Έλληνες θα εγκαρδιωθούν και θα σε κυνηγούν πανταχού. …».Και πραγματικά ο στρατός του Ιμπραήμ αναγκάσθηκε να αποσυρθεί μετά από μάχη της 24 Ιουνίου, χάρη στη γενναία άμυνα από τους Πετμεζαίους και τον Φωτάκο.
Στα νεότερα χρόνια η Μονή καταστράφηκε αρκετές φορές από πυρκαγιά και ανοικοδομήθηκε το 1937, έχοντας τεθεί υπό την προστασία του Βασιλέως Γεωργίου Β.
Το Δεκέμβριο του 1943 τα Ναζιστικά στρατεύματα λεηλάτησαν το μοναστήρι και εκτέλεσαν 16 άτομα, επισκέπτες, υποτακτικούς αλλά και μοναχούς. Στη συνέχεια έκαψαν το Μοναστήρι
Το Μουσείο και τα Ιερά Κειμήλια της Μονής
Αναμφισβήτητα το σημαντικότερο κειμήλιο της Μονής είναι η εικόνα της «Παναγίας της Μεγαλοσπηλαιώτισσας». Είναι έργο του Αποστόλου Λουκά φιλοτεχνημένη από μαστίχα και κερί.
Στο μοναστήρι όμως λειτουργεί εκκλησιαστικό μουσείο με μια ιδιαίτερα εντυπωσιακή συλλογή από χειρόγραφα ιερά σκεύη χρυσούς σταυρούς χαλκογραφίες, Ευαγγέλια και άλλα.
Αξιοθέατα
Κοντά στην είσοδο του μοναστηριού ανηφορίζοντας το μονοπάτι βρίσκεται ο κοιμητηριακός ναός των Αγίων Πάντων.
Ησυχία, ηρεμία κι εντυπωσιακή θέα γαληνεύουν τον επισκέπτη του ναού.
Αναζητήστε ίσης το “Τρύπιο Λιθάρι”, μια οπή απ’ όπου διέρχεται το φως του ήλιου, μόνο στις δύο Ισημερίες.
Η Μονή Μεγάλου Σπηλαίου ήδη από το 1550 συνδέεται με αναφορές για την ύπαρξη μοναστηριακού αμπελώνα. Το μετόχι και οινοποιείο ως κτίσμα με την προσθήκη κοιτώνα και ξωκλησιού χρησιμοποιείτο από τους μοναχούς για την καλλιέργεια και τον τρυγητό των σταφυλιών. Το τεράστιο βαρέλι κρασιού “Αγγελής” χωρητικότητας 10.000 κιλών παραμένει ως κειμήλιο στο μοναστήρι. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 σταμάτησε η καλλιέργεια του κτήματος λόγω της σταδιακής αποχώρησης των μοναχών από το Μέγα Σπήλαιο. Το 1999 έγινε αναμπέλωση του εγκαταλελειμμένου αμπελώνα με μίσθωση από τη Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου στην εταιρία CAVINO που διαθέτει μια πολυβραβευμένη συλλογή από κρασιά.
Ωράριο επισκεπτών
Χειμερινό ωράριο 10:00-13:00 και 15:00-16:00
Θερινό ωράριο 10:00-13:00 και 16:00-17:00
