Περιδιαβαίνοντας τα ιστορικά μονοπάτια της πατρίδας μας θα γνωρίσουμε σήμερα μια αθέατη πλευρά της μεσαιωνικής ιστορίας της Πελοποννήσου. Λίγο έξω την μυθική λίμνη Στυμφαλία επέλεξαν να χτίσουν καθολικοί μοναχοί την εποχή της Φραγκοκρατίας (13ος αι.) την Μονή Ζαρακά . Ακόμη και σήμερα ο επισκέπτης στέκει εκστασιασμένος μπροστά στα ερείπια του πελώριου μοναστηριακού συγκροτήματος και ο νους του ταξιδεύει σε αλλοτινές εποχές.
Ιστορία
Χρονικά τη δημιουργία της Μονής συμπίπτει με την περίοδο μετά την 4η Σταυροφορία. Ήταν η Σταυροφορία που είχε ως αποτέλεσμα την πρώτη Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204. Τότε ο πάπας Ιννοκέντιος ο III κάλεσε μοναστικά τάγματα της Δύσης να εγκατασταθούν στην Ελλάδα. Στόχος ήταν να προσηλυτίσουν τους Έλληνες στο δυτικό δόγμα. Από το 1204 έως και το 1208 οι Σταυροφόροι κατάφεραν κι εγκαθίδρυσαν στην Πελοπόννησο το λεγόμενο “Πριγκιπάτο της Αχαΐας”.
Το 1225 ο Φράγκος πρίγκιπας Γοδεφρείδος Βιλλεαρδουΐνος προσκάλεσε μοναχούς από το τάγμα των Κιστερκιανών να ιδρύσουν μοναστήρι στην Πελοπόννησο.
Οι Κιστερκιανοί ήταν το αντίπαλο δέος στο Τάγμα των Βενεδικτινών και στηλιτεύαν την πολυτέλεια που χαρακτήριζε την ζωή και την αρχιτεκτονική των κτιρίων τους
Τη Μονή Ζαρακά ίδρυσαν οι Κιστερκιανοι του αββαείου Hautecombe της Σαβοίας λίγο πριν το 1236.
Για τις ανάγκες της δημιουργίας του μοναστηριού οι μονάχοι τους χρησιμοποίησαν υλικό από τη γειτονική Αρχαία Στύμφαλο. Με την ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης το 1261 από τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Παλαιολόγο τα καθολικά μοναστήρια στον ελλαδικό χώρο κλείνουν οριστικά.
Η ονομασία Ζαρακά πιθανόν έλκει την καταγωγή της από το λατινικό Sacra που σημαίνει ιερός
Αρχιτεκτονική
Ο ναός της Μονής είναι μία τρίκλιτη βασιλική με τετράγωνο εξωτερικά ιερό βήμα. Είναι ορθογώνιος με διαστάσεις 35 Χ 15.70 μ. Δεν ήταν παρά μια απλή κι όχι περίτεχνη κατασκευή χωρίς γλυπτά και αγιογραφίες. κάτι που επέβαλε η αυστηρότητα και η λιτότητα του τάγματός τους. Ο γλυπτός διάκοσμος της εκκλησίας (κιονόκρανα, επίκρανα παραστάδων, κλειδιά των θόλων) είναι επίσης λιτός, έργο Γάλλων τεχνιτών. Τεχνοτροπικά είναι πιο κοντά στον ρωμανικό ρυθμό του 12ου αιώνα απ’ ό,τι στον γοτθικό του 13ου.
Αξιοσημείωτο είναι πως οι κάτοικοι ονομάζουν σήμερα την περιοχή «Κιόνια» λόγω των πολλών μικρών κιόνων που υπήρχαν εκεί
Ανασκαφές
Την Μονή Ζαρακά ανέσκαψε αρχικά το 1928 ο σπουδαιότερος ερευνητής της ελληνικής αρχιτεκτονικής κι ένας από τους θεμελιωτές της επιστήμης της βυζαντινής τέχνης στην Ελλάδα, ο Αναστάσιος Ορλάνδος . Το 1962 ανέλαβε ο Ε. Στίκας και από το 1993-97 το Καναδικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο με επικεφαλή της έρευνας την Dr. Sheila Campbell. .
Ένα απροσδόκητο εύρημα στις ανασκαφές ήταν 9 ανθρώπινοι σκελετοί διαφορετικής ηλικίας και φύλλου. Ακόμη και βρέφη είχαν ταφεί στο χώρο του καθολικού. Δεν είναι σαφής η προέλευση τους αλλά χρονικά είναι κατά πολύ μεταγενέστεροι της μοναχικής εποχής των Κιστερκιανών.
Επίσκεψη
Για να δείτε από κοντά τη Μονή Ζαρακά αρκεί να οδηγήσετε προς τις όχθες της λίμνης Στυμφαλίας όπου σύμφωνα με το θρύλο, οι Στυμφαλίδες Όρνιθες. Λίγο έξω από το σημερινό χωριό της Στυμφαλίας πάνω στον οδικό άξονα θα δείτε τα εντυπωσιακά ερείπια της.
Από την Κόρινθο απέχει περίπου 1ώρα και λίγο παραπάνω από το Ναύπλιο.
Η είσοδος αρχαιολογικό χώρο είναι ελεύθερη αλλά δυστυχώς ενημερωτική σήμανση απουσιάζει εντελώς. Οι φορείς του τόπου διοργανώνουν συχνά τα καλοκαίρια μουσικές εκδηλώσεις.
Πηγή
Καναδικό Ινστιτούτο στην Ελλάδα
