Σε ένα εντυπωσιακό καταπράσινο πάρκο που το διατρέχει ένα από τα λίγα ποτάμια της Ελλάδος θηλυκού γένους θα σας μεταφέρει το Thesekromi στα ταξίδια στην Ελλάδα. Θα γνωρίσουμε τις Πηγές της Κρύας στη Λιβαδειά.
Κρύα ή Έρκυνα και η μυθική της προέλευση
Οι πηγές της Κρύας είναι σίγουρα το πιο όμορφο αξιοθέατο στη όμορφη Λιβαδειά και βρίσκονται στις νότιες παρυφές της πόλης. Το ποτάμι διατρέχει την πόλη από την αρχαιότητα ονομάζεται Έρκυνα . Η Έρκυνα ήταν κατά τη μυθολογία νύμφη φίλη της Περσεφόνης. Ενώ έπαιζαν οι δυο φίλες κυνηγώντας μια χήνα στο άλσος Τροφωνίου, το πτηνό απομακρύνθηκε και κρύφτηκε μέσα σε μια σπηλιά. Η Περσεφόνη για να τo πιάσει, μετακίνησε την πέτρα που βρισκόταν στην είσοδο και ορμητικό νερό ξεχείλισε δημιουργώντας έτσι τις πηγές.
Το Μαντείο του Τροφωνίου
Από την μυθολογική προέλευση τα νερά της Έρκυνας συνδέθηκαν με το Μαντείο του Τροφωνίου Διός που βρισκόταν σε κοντινή απόσταση χωρίς ωστόσο να έχει βρεθεί η ακριβής του τοποθεσία. Στα νερά του ποταμού ακολουθώντας συγκεκριμένο τελετουργικό καλούνταν να λουστούν οι πιστοί πριν ζητήσουν χρησμό από το Μαντείο.
Πήρε το όνομά του από τον Τροφώνιο τον μυθικό αρχιτέκτονας της αρχαιότητας. Ο Τροφώνιος, ενίοτε ταυτιζόμενος με το Δία και γνωστός έτσι ως Δίας Τροφώνιος, ήταν αρχαία τοπική θεότητα. Ο Τροφώνιος και ο αδελφός του ο Αγαμήδης ήταν γιοι του θεού Απόλλωνα. Αυτοί είναι και οι θρυλικοί τεχνίτες που κατασκεύασαν το ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς.
Σύμφωνα με την μυθολογία ο Τροφωνιος ήταν ο πρώτος αρχιτέκτονας της αρχαιότητας που χρησιμοποίησε τον λίθο στην κατασκευή μνημείων αντί του ξύλου και των πλίνθων
Χρησμός από το Μαντείο
Το άλσος του Τροφωνίου αναφέρεται από τον Ηρόδοτο, τον Αριστοφάνη, τον Στράβων αλλά κυρίως από τον Παυσανία . Εκεί λειτουργούσε το Μαντείο που δεν ήταν είχε την ιδιαιτερότητα αυτός που ζητούσε τον χρησμό να ερχεται σε έκσταση και να ακούει την ίδια του την φωνή να του δίνει τον χρησμό. Οι επισκέπτες έπρεπε να καθαγιαστούν για μέρες στα νερά του ποταμού αφού λάβουν το νερό της Μνήμης και της Λήθης και να παραμείνουν για ώρες στα έγκατα της γης , στις υπόγειες σπηλιές ώστε να λάβουν τον χρησμό. Το μαντείο, που ήταν αρχαιότερο από των Δελφών, επισκέφθηκαν μεγάλες προσωπικότητες της αρχαιότητας όπως Βασιλιάς Κροίσος και ο Ρωμαίος στρατηγός Αιμίλιος-Παύλος.
Οι χρησμοί του Μαντείου έμεναν απόρρητοι και απαγορευόταν να αποκαλυφθούν
Το μαντείο καταστράφηκε την περίοδο της βυζαντινής εποχής αλλά και κατά τη διάρκεια των Καταλανικών επιδρομών. Οι Καταλανοί χρησιμοποίησαν τις πέτρες από τα αρχαία μνημεία για να δημιουργήσουν τείχη.
Το πάρκο σήμερα
Σήμερα ο χώρος αποτελεί μια πραγματική απόδραση στη φύση χωρίς ωστόσο να θυμίζει σε τίποτα το μυσταγωγικό παρελθόν της αρχαιότητας.
Τα νερά της Κρύας διατρέχουν την πόλη σχηματίζοντας μικρούς καταρράκτες. Στους φίλους μας από τη Μακεδονία η πόλη θυμίζει την πανέμορφη Έδεσσα. Στη Λιβαδειά το υγρό στοιχείο χρησιμοποιήθηκε από τους κάτοικους για βιομηχανικής κατασκευές που είναι ορατές σήμερα έστω και για διακοσμητικούς λόγους.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Νεροτριβή που βρίσκουμε στην είσοδο της περιοχής της Κρύας. Κτήριο που χρησιμοποιήθηκε κυρίως για το πλύσιμο υφαντών και φλοκάτων. Καθώς ρέει το νερό από τις πηγές, πέφτει σαν καταρράκτης από ψηλά, περνά μέσα από την κανάλη (σωλήνας) θέτει σε κίνηση μια φτερωτή καταλήγει σε στενό χωνί, την πλύστρα. Εκεί, μόνο με την ορμή του νερού, παράγεται πίεση την ώρα του πλυσίματος .Στο υπόγειο του κτηρίου στεγάζεται το Ιστορικό και Εθνολογικό Μουσείο της Λιβαδειάς (σήμερα κλειστό λόγω ανακατασκευής).
Τα πέτρινα γεφύρια απο τα οποία ο επισκέπτης μεταφέρεται από το μια όχθη στην άλλη αποτελούν σε συνδυασμό με τα αγάλματα που υπάρχουν στο χώρο στοιχεία που ενισχύουν την γραφικότητα του τοπίου.
Περπατώντας το φαράγγι αφού περάσετε τα καφέ και τις ψησταριές με το φημισμένο σουβλάκι της Λιβαδιάς το μάτι σας χάνεται στον απέναντι λόφο όπου δεσπόζει εντυπωσιακό εκκλησάκι της Αγίας Ιερουσαλήμ γαντζωμένο στα βράχια. Αν αποφασίσετε να το επισκεφθείτε θα χρειαστεί να ανεβείτε περίπου 700 σκαλοπάτια.
Φαίνεται ότι στη σπηλιά δίπλα στο ξωκκλήσι αυτή κατοικούσε Ιεροσολυμίτης Μοναχός κι έδωσε το όνομα στον ναό . Στα χρόνια της τουρκικής σκλαβιάς το εκκλησάκι αυτό χρησιμοποιήθηκε σαν καταφύγιο των κατοίκων της Αμφίκλειας και λέγεται ότι εδώ είχε το καραούλι του ο Οδυσσέας Ανδρούτσος. Θυμηθείτε το αφιέρωμα στον Οδυσσέα Ανδρούτσο και το Χάνι της Γραβιάς.
Αναμφίβολα οι Πηγές Κρύας αποτελούν φυσικό βιότοπο για την περιοχή. Πλήθος φυτών φυτρώνουν στις όχθες του ποταμού ενώ πολλά πουλιά βρίσκουν καταφύγιο στα κλαδιά και στις φυλλίσεις των ψηλών δέντρων αλλά και στα απόκρημνα βράχια του φαραγγιού.
Δίπλα στις πηγές της Κρύας βρίσκεται ο μεγαλοπρεπής μητροπολιτικός ναός της Λειβαδιάς της Ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου
Δυστυχώς θα θέλαμε να επισημάνουμε την κακή εντύπωση που αφήνει στον επισκέπτη το πλήθος των σκουπιδιών στα νερά και τις όχθες του ποταμού.
