Κατιφές, το φυτό προστάτης του κήπου μας.. από το Μεξικό

Στο σημερινό μας αφιέρωμα στα ταξίδια αλλιώς θα γνωρίσουμε ένα φυτό “προστάτη “που συναντάμε στους κήπους και τα μπαλκόνια ολόκληρης της Ελλάδας κι όχι μόνο. Με καταγωγή από το Μεξικό είτε κατ’ άλλους από την Αίγυπτο ο Κατιφές έχει κατακτήσει την Ευρώπη όπως και ολόκληρη την αμερικανική ήπειρο.

Βοτανική

Ο Κατιφές είναι ετήσιο φυτό με ιδιαίτερα γρήγορη ανάπτυξη. Το επιστημονικό του όνομα είναι Ταγέτης Tagetes. Ανήκει στην οικογένεια Αστερίδες (Asteraceae). Τα άνθη του μπορεί να έχουν πορτοκαλί, κίτρινη ή και δίχρωμη απόχρωση, ανάλογα με την ποικιλία. Tο ύψος του Kατιφέ μπορεί να να φτάσει από 20-60 εκατοστά Η βλάστηση του είναι ζωηρή και πυκνή. Ανθίζει όλο το καλοκαίρι, το φθινόπωρο μέχρι τους πρώτους χειμερινούς παγετούς. Δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις σε έδαφος καθώς μπορεί να αναπτυχθεί και σε φτωχά εδάφη. Προτιμά βέβαια όμως χώμα γόνιμο και με μεγάλη περιεκτικότητα σε θρεπτικά στοιχεία.

Ιστορία, Μύθοι και Ονομασία

Ο Κατιφές προέρχεται από το Μεξικό αλλά καλλιεργείται σε όλο τον κόσμο. Κάποια είδη ήταν γνωστά ήδη από την εποχή των Ετρούσκων κι από εκεί προέρχεται και το επιστημονικό του όνομα. Το επιστημονικό του όνομα του Κατιφέ ΄΄Tagetes sp’’ έχει προέλευση από τη θρησκεία των αρχαίων Ετρούσκων ή Τυρρηνών, όπως τους αποκαλούσαν οι Έλληνες. Ο Ταγέτες ήταν γιος της μητέρας Γης.

Η ετυμολογία της λέξης Κατιφές ανάγεται στην αραβική λέξη «κατίφα», που σημαίνει βελούδο

Εξαιτίας της παλιάς εισαγωγής του φυτού στον υπόλοιπο κόσμο, κάθε γλώσσα έχει πλέον δημιουργήσει το δικό της όνομα γι’αυτό. Σήμερα η σύνδεσή του με το Μεξικό έχει σχεδόν χαθεί.

Ο Κατιφές έχει συμβολική σημασία στο Μεξικό. Για τους Αζτέκους και τους λοιπούς ιθαγενείς του Μεξικού ήταν το άνθος των νεκρών. Μ ’αυτό στόλιζαν τους νεκρούς, τις νεκρώσιμες τελετές και τους τάφους. Ακόμη και σήμερα την Ημέρα των Νεκρών του Μεξικού, στις 2 Νοεμβρίου, οι Μεξικανοί εξακολουθούν να στολίζουν τους τάφους των νεκρών με Κατιφέδες. Το δεύτερο ισπανικό όνομά του, «flor de muertos», δηλαδή άνθος των νεκρών.

Συχνά στη βιβλιογραφία ο Κατιφές συγχέεται με την Καλέντουλα/ Marygold το λουλούδι που κατά τους Ρωμαίους άνθιζε κάθε πρωτομηνιά, δηλαδή στις Καλένδες. Διαβάστε περισσότερα Καλέντουλα/Marygold: Το χρυσάφι της φύσης.

Καλλιέργεια

Ο Κατιφές είναι ένα ιδιαίτερα ανθεκτικό φυτό. Αναπαράγεται εύκολα, με σπόρο κι επίσης δε χρειάζεται πολύ φροντίδα. Δεν προσβάλλεται εύκολα από ασθένειες. Οι κατιφέδες ευδοκιμούν σε θέσεις με συνεχή ηλιοφάνεια, αν και μπορούν να προσαρμοστούν και σε σχετικά ημισκιερές θέσεις.

Οι δροσερές θερμοκρασίες προκαλούν βλάστηση, ενώ οι υψηλές θερμοκρασίες ενθαρρύνουν την άφθονη βλαστική ανάπτυξη και την άνθηση. Φυτεύεται σε παρτέρια, βραχόκηπους, γλάστρες και ζαρντινιέρες, για να προσθέσει χρώμα στον κήπο ή το μπαλκόνι.

Οι αγρότες φυτεύουν παραδοσιακά στους λαχανόκηπους Κατιφέ όπως και βασιλικό αφού προστατεύει από τα βλαβερά έντομα και παράλληλα προσελκύει τις μέλισσες με το άρωμά του.

Χρήσεις και ιδιότητες

Η Χρήση του Κατιφέ είναι ανάλογη με την κάθε ποικιλία. Οι φυλή Ναουατλ του Μεξικού έπιναν το τσάι του για τους πονόδοντους, τα στομαχικά ενοχλήματα, τα παράσιτα του εντέρου, προβλήματα στο ήπαρ και την κύστη. Οι Τσερόκι, το χρησιμοποιούσαν για να πλένουν το δέρμα και επίσης έβγαζαν από αυτό την κίτρινη βαφή. Οι σύγχρονες μελέτες βρίσκουν αντιοξειδωτική και ελαφρά αναλγητική δράση στο εκχύλισμα του φυτού. Οι Αζτέκοι το χρησιμοποιούσαν για φαρμακευτικούς, τελετουργικούς και διακοσμητικούς σκοπούς.