Έναν από τους αρχαιότερους Ναούς της Θεσσαλονίκης θα γνωρίσουμε, στο ιστορικό κέντρο τον Ναό του Αγίου Μηνά. Από τους πιο ιστορικούς ναούς της πόλης που συνδέθηκε αιωνία μαζί της όντας μητροπολιτικός ναός κατά την απελευθέρωση της από τους Τούρκους το 1912.
Η ιστορία του Ναού
Ο Ναός του Αγίου Μηνά συγκαταλέγεται στα σημαντικά προσκυνήματα της Μακεδονίας. Πρόκειται για βυζαντινό ναό από τον 5ο μ.Χ. αιώνα. Παρά τις καταστροφές κυρίως από πυρκαγιές και τις διάφορες φάσεις ανοικοδόμησης διατήρησε το το αρχικό του σχέδιο. Οι δύο κίονες στην κεντρική είσοδο του ναού και τα περίφημα γλυπτά παλαιοχριστιανικά κιονόκρανα της Βασιλικής του Αγίου Μηνά που φυλάσσονται σήμερα στο Βυζαντινολογικό Μουσείο των Αθηνών είναι κάποια από τα στοιχεία που βοηθούν στην χρονολόγηση του μνημείου.
Ο ναός αρχικά ως μοναστήρι
Όπως διαπιστώνετε από διάφορες πηγές ο Ιερός Ναός του Αγίου Μηνά χρησιμοποιήθηκε τα πρώτα χρόνια ως Μοναστήρι. Συμφώνα με τις διηγήσεις του βίου του εδώ μόνασε ο ‘Άγιος Γρηγόριος ο Δεκαπολίτης τον 9ο αιώνα.αι. Σημαντική ανακάλυψη έγινε το 1979 κατά την διάρκεια εργασιών για την αποκατάσταση των ζημιών από το μεγάλο σεισμό του 1978 που συγκλόνισε την πόλη .Τότε αποκαλύφθηκε μία υπόγεια κρύπτη (οστεοφυλάκιο) δίπλα στο Ιερό Βήμα. Σε αυτήν βρέθηκαν είκοσι περίπου κιβώτια τα οποία περιείχαν ανθρώπινα οστά. Αυτά ήταν περιτυλιγμένα με επιτραχήλια και ανήκαν σε μοναχούς ή ιερομονάχους σύμφωνα με τις επιγραφές.
Σε πολλά συγγράμματα επισκεπτών της Θεσσαλονίκης αναφέρεται ο Άγιος Μηνάς αναφέρεται ως καμένο Μοναστήρι. “Γιαννίκ Μοναστήρ μαχα λε” (γειτονιά του καμένου Μοναστηριού). Σε κάποια μάλιστα αναφορά γίνεται λόγος και για επιβλητικό τρούλο, ο οποίος ήταν ορατός από την θάλασσα.
Κατά την διάρκεια της οθωμανικής περιόδου δεν μεταβλήθηκε σε τέμενος (τζαμί) από τους Τούρκους. Για το λόγο αυτό είχε δημιουργηθεί στο γυναικωνίτη του Ναού κρυφό νοσοκομείο, στο οποίο νοσηλεύονταν οι τραυματίες Μακεδονομάχοι (μαρτυρία Αλεξάνδρου Σκλαβούνου).
Κατά την παράδοση ο χώρος που βρίσκεται σήμερα ο Ναός του Αγίου Μηνά συνδέεται με τον Απόστολο Παύλο. Πίσω από την Αγία Τράπεζα, βρίσκεται πέτρινος αρχιερατικός άμβωνας, που σύμφωνα με την παράδοση ανέβηκε και μίλησε προς τους Θεσσαλονικείς ο Απόστολος Παύλος. Τον βράχο αυτό αργότερα οι Χριστιανοί τον λάξευσαν και χάραξαν πάνω του διάφορα παλαιοχριστιανικά σύμβολα. Αυτό θυμίζει την ανάλογη περίπτωση στην Βέροια.
Διαβάστε εδώ για τα «Βήματα» του Αποστόλου Παύλου στη Βέροια
Ίσως η σημαντικότερη στιγμή για την ιστορία του ναού είναι την περίοδο που διετέλεσε Μητροπολιτικός Ναός. Στον ναό έγινε η δοξολογία κατά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης τον Οκτώβριο του 1912 από τον τότε Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Γεννάδιο ε τον ελευθερωτή διάδοχο Κωνσταντίνο. Το παραθρόνιο μάλιστα στο οποίο κάθησε κατά την τελετή ο διάδοχος βρίσκεται σε αίθουσα του ναού.
Άγιος Νεομάρτυρας Χριστόδουλος
Στις 27 Ιουλίου του 1777 τον μαρτύρησέ στην Πύλη της εκκλησίας του Αγίου Μηνά στη Θεσσαλονίκη ο Άγιος Νεομάρτυρας Χριστόδουλος με καταγωγή από την Κασσάνδρα Χαλκιδικής. Ήταν στο επάγγελμα αμπατζής, δηλαδή κατασκευαστής ενδυμάτων από χοντρό μάλλινο ύφασμα. Όταν άκουσε κάποια στιγμή για τον εξισλαμισμό ενός Βούλγαρου, άφησε τα μαχαίρια που είχε στη ζώνη του στο εργαστήριο και με έναν σταυρό στο χέρι πήγε κατευθείαν να νουθετήσει τον Βούλγαρο. Τότε οι γενίτσαροι τον έδειραν και τον χτύπησαν με τα μαχαίρια και αφού οδηγήθηκε σε δίκη απαγχόνισαν στην πύλη του Αγίου Μηνά.
Ο ναός βρίσκεται στο κέντρο της Πόλης στην οδό Ίωνος Δραγούμη σε κοντινή απόσταση από την Θάλασσα. Αποτελεί πραγματικό κόσμημα της πόλης τόσο λόγω της ιστορικής του σημασία για την ιστορία της πόλης όσο και από αρχαιολογικής άποψης ως παλαιοχριστιανικό μνημείο. Επίσης ο Άγιος Μηνάς είναι ο προστάτης της εμπορικής αγοράς της Θεσσαλονίκης. Τέλος ο Επιτάφιος του Αγ. Μηνά είναι ο πρώτος χρονικά επιτάφιος που ευλογεί τους Θεσσαλονικείς νωρίς το μεσημέρι κι όχι αργά το βράδυ όπως έχουμε συνηθίσει.
Πηγή
Ιερός Ναός Αγίων Μηνά Βίκτωρος και Βικεντίου Θεσσαλονίκης
