To Thesekdromi συνεχίζει τις περιπλανήσεις στις ομορφιές της φύσης και σε μια από αυτές στο περιαστικό δάσος της Θεσσαλονίκης ,το γνωστό Σέιχ Σου βρήκαμε μπροστά μας ένα εντυπωσιακό δέντρο που θυμίζει πλατάνι αλλά δεν είναι. Στο ταξίδι μας αλλιώς μάθαμε πως είναι η Σορβιά η Πλατανόφυλλη δέντρο γνωστό από την αρχαιότητα.
Βοτανική
H Πλατανόφυλλη Σορβιά είναι ένα μεσαίου μεγέθους φυλλοβόλο δένδρο. Ανήκει στην οικογένεια Rosaceae, και ως δέντρο έχει αργή ανάπτυξη. Το ύψος της μπορεί να φτάσει τα 25 μέτρα. Τα φύλλα της έχουν σχήμα παλάμης θυμίζοντας το γνωστό μας πλατάνι. Τα λουλούδια της έχουν διάμετρο 10-15 mm με πέντε λευκά πέταλα. Αξιοσημείωτο είναι πως έχουν χαρακτηριστική δυσάρεστη οσμή.
Ο καρπός της Sorbus Τorminalis έχει κυκλικό ωοειδές σχήμα, με διάμετρο 1-1,5 εκατοστά. Το χρώμα του είναι καστανό με μικρές ωχρές κηλίδες. Οι καρποί ωριμάζουν από το Σεπτέμβριο – Οκτώβριο. Είναι βρώσιμοι με ελαφρά πικρή γεύση. Ευδοκιμεί σε υψόμετρο από 100 έως και 1600 μέτρα σε δάση, ρεματιές, ξέφωτα δασών, και σε δασικούς δρόμους.
Έχει χαρακτηριστικό άρωμα το οποίο οφείλεται στην περιεκτικότητα του σε υδροκυάνιο.
Την συναντάμε συχνά και με την ονομασία Αγριοκυδωνιά, Σόρβος, Σόρβον, Σούρβο, Σκαρούσα, Σκαρουχιά, Αβγαριά, Σορβιά οικιακή, Σουρπιά, Ούβα, Αυγαριά, όπως επίσης και Τροκκιά και Αγριομηλιά. Η άλλη ονομασία της είναι Σοβριά αντιδυσεντερική ή Σόρβος η δυσεντερική
Η Σουρβιά παραδοσιακά ήταν φυτικό φάρμακο για τους κολικούς. Το λατινικό όνομα του δέντρου, torminalis σημαίνει “καλό για τους κολικούς”.
Μύθοι και Παραδόσεις
Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν την Σουρβιά ιερό δέντρο . Το ξύλο του ήταν φυλαχτό καθώς πολεμούσε τις κακές δυνάμεις.
Κατά τη μυθολογία ο μάντης Τειρεσίας μπορούσε να διαβάζει το μέλλον χάρη στο ραβδί του από ξύλο Σουρβιάς
Για τους Κέλτες το δέντρο είχε δυνάμεις μαγικές. Πίστευαν πως μπορούσε να σπάσει τις μαγικές κατάρες. Έτσι το φύτευαν στις αυλές των σπιτιών τους και κρεμούσαν κλαδιά έξω από τα παράθυρα. Το ξύλο της Σορβιάς φυλάκιζε τα ξωτικά και τα κακά πνεύματα και άφηνε μόνο τις καλές δυνάμεις να μπαίνουν στο σπίτι. Κατασκεύαζαν μάλιστα και κάδους από Σορβιά που γέμιζαν με βούτυρο για να προσελκύσουν και να παγιδεύουν τα ξωτικά.
Όμως και στην νεότερη ελληνική παράδοση η Σουρβιά έχει ιδιαίτερο ρόλο καθώς φέρνει τύχη την Πρωτοχρονιά. Σε πολλές περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης τα κάλαντα της παραμονής της Πρωτοχρονιάς τα αποκαλούν Σούρβα”
Σούρβα σούρβα για χαρά
Κάλαντα Πρωτοχρονιάς Θράκης
γιά σταφίδις, γιά παρά
γιά καρύδις, γιά μπαντέμια
γιά ένα ξυλουκέρατου.
Χρήσεις και ιδιότητες
Στην παραδοσιακή ιατρική χρησιμοποιούσαν τα σούρβα ως υπογλυκαιμικό και προληπτικό των δευτερογενών συμπτωμάτων του διαβήτη. Έρευνες κατέδειξαν πως καρποί του Sorbus Τorminalis είναι πλούσιοι σε φαινολικά συστατικά τα οποία είναι υπεύθυνα για την αντιοξειδωτική δράση
Το ξύλο της παλαιότερα ήταν παλιότερα από τα πιο πολύτιμα σκληρά ξύλα στην Ευρώπη καθώς έχει ιδιαίτερα καλή αντοχή κάμψης. Στο παρελθόν κατασκεύαζαν από αυτό μουσικά όργανα στέκες μπιλιάρδου και πρέσες οινοποιείων. Σήμερα μόνο για διακοσμητικές καπλαμά.
Πριν από την εισαγωγή του λυκίσκου καρποί Σορβιάς χρησιμοποιήθηκαν για να δίνουν γεύση στη μπύρα
Το δένδρο το βρίσκουμε σήμερα σε μεγάλους πληθυσμούς στη περιοχή του Πηλίου χωρίς όμως να γίνεται συστηματική καλλιέργεια.
Πηγή
Μεταπτυχιακή Διατριβή της Μπεϊλεκτσίδου Ξανθίππης
