Συνεχίζοντας το αφιέρωμα στα βότανα της ελληνικής υπαίθρου το Thesekdromi σας ταξιδεύει “αλλιώς”. Ελάτε να γνωρίσουμε ένα βότανο που συχνά μας εντυπωσιάζει στις εξορμήσεις μας στη Φύση. Aπό την επίσημη φαρμακολογία και ιατρική ως και την καθημερινή λαϊκή ιατρική και θεραπευτική η Σκάρφη ή αλλιώς Ελλέβορος ο κυκλόφυλλος είχε κι έχει ιδιαίτερες χρήσεις.
Η ονομασία Ελλέβορος έχει τις καταβολές του πιθανόν στο αρχαιοελληνικό ελλεόβορο που
σημαίνει το φυτό που τρώει ο έλλος το ελάφι ελλός + βορά
Βοτανική
Η Σκάρφη ή Ελλέβορος είναι πολυετής πόα ύψους έως 30cm, με λοβωτά, πρασινοκίτρινα φύλλα. Διαθέτει ανοιχτόχρωμα πράσινα άνθη με μεγάλα πέταλα. Ανθίζει από τον Δεκέμβριο έως τον Απρίλιο. Το ύψους του φυτού φθάνει τα 40 εκατοστά. Στην επίσημη βιβλιογραφία είναι γνωστό πως από τα ένδεκα είδη ελλέβορου που υπάρχουν σε όλη την Ευρώπη, στην Ελλάδα φυτρώνει μόνο το ένα, ο Ελλέβορος ο κυκλόφυλλος (Helleboros cyclophyllos). Συχνά όμως παρατηρητές της ελληνικής Φύσης αναφέρουν και το είδος της μαύρης Σκαρφης helleborus nigra .
Ο Ελλέβορος ο ο κυκλόφυλλος ευδοκιμεί ιδιαιτέρα στα ξέφωτα των ορεινών δασών . Άλλες ονομασίες του είναι, Σκάρφι, Κάρπη και τρελόχορτο .
Χρησιμοποιώντας Σκάρφη κατά την μυθολογία, ο Μελάμποδας μάντης και γιατρός των θεών, θεράπευσε τις κόρες του βασιλιά του Άργους που είχαν πάθει παράκρουση και νόμιζαν πως ήταν αγελάδες
Στην αρχαιότητα υπήρχε η έκφραση «ελλεοβόρου δείται», που την χρησιμοποιούσαν για κάποιον με διανοητική ανισορροπία ή μανία που έπρεπε να λάβει ελλέβορο (Σκάρφη) λόγω της ανάγκης του για ηρεμία και ύπνο
Χρήσεις και ιδιότητες
Όλο το φυτό δρα ως καρδιοτονωτικό, λόγω της μεγάλης περιεκτικότητάς του σε καρδιοτονωτικά γλυκοσίδια. Χρήση έχει επίσης, και ως τοπικό αναισθητικό. Στην λαϊκή ιατρική είναι ευρύτερα γνωστό ως αποτελεσματικό για την τόνωση της μνήμης, τη θεραπεία των ψυχικών νοσημάτων, της επιληψίας, αλλά και διάφορων παθήσεων του δέρματος (πυώδεις πληγές). Οι αρχαίοι ρήτορες μάλιστα έτρωγαν μικρές ποσότητες του φυτού για την τόνωση της μνήμης τους. Αλλά και στα μαλλιά δρα για την μείωση της απώλειας των τριχών, την αντιμετώπιση της πιτυρίδας και την ενδυνάμωση του θύλακα της τρίχας.
Η Σκάρφη είναι φυτό δηλητηριώδες, ναρκωτικό και τοξικό για το δέρμα. Έχει πικρή και στυφή γεύση, ενώ και μόνο η οσμή του μπορεί να προκαλέσει ναυτία και δυσφορία.Προσοχή: Σε μεγάλη δόση μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στο θάνατο.
Το χρησιμοποιούσαν επίσης στην αρχαιότητα ως δηλητήριο θανάτωσης κι επίσης άλειφαν με αυτό τις μύτες των βελών. Στην Αρχαία Αίγυπτο το χρησιμοποίησαν επίσης κατά των ψυχικών διαταραχών.
Η γνωστή σε όλους μας φράση «έφαγε τον αγλέορα» έχει άμεση σχέση με τον Ελλεβορο! Ο αγλέορας (αλλιώς και αγκλέορας ή αγκλέουρας) δεν είναι είναι παρά μία παραφθορά της επιστημονικής ονομασίας ελλέβορος (ελλέβορος, ελλέβορας, αλλέβουρας, αλλέουρας, αγλέουρας..Η πασίγνωστη λοιπόν έκφραση πιστεύεται οτι προέκυψε λόγω της σχετικής δυσφορίας που προκαλείται μετά από την υπερβολική κατανάλωση φαγητού, παρόμοιας δηλαδή μ’ αυτής που προκαλείται απ’ την χρήση του αγλέορα.
Στη Λάγκα Καστοριάς υπάρχει η παράδοση πως κατά την γερμανική Κατοχή όταν ο κατακτητής αποφάσιζε να επιτάξει τα υποζύγια προς διευκόλυνσή του, μόνο ένα πολύ μικρό κομματάκι φύλλου Σκάρφης περίπου 1εκ χρειαζόταν για να κουτσάνει το ζώο για ένα εικοσιτετράωρο, όσο δηλαδή χρειαζόταν για να το απορρίψει ο εχθρός.
Πηγή
Εργαστήριο Φαρμακολογίας τμήματος Ιατρικής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
