Ένα από τα πλάσματα που μας εντυπωσιάζει στις αποδράσεις μας στη Φύση στα ποτάμια και τις λίμνες της Ελλάδας είναι αυτά τα αλλόκοτα έντομα που γενικά συνηθίζουμε να αποκαλούμε με το γενικό όνομα Λιβελούλα (αγγλικά dragonfly).
Το γρηγορότερο έντομο στον πλανήτη
H Λιβελούλα είναι για τους επιστήμονες το πιο γρήγορο έντομο στη γη και μπορεί να αναπτύξει ταχύτητα μέχρι και 97 χιλιόμετρα την ώρα. Στην πραγματικότητά ως είδος ανήκουν στα οδοντόγναθα λέξη προέρχεται από τις λέξεις οδόντας και γνάθος, εξαιτίας των φυσικών τους χαρακτηριστικών. Τα πόδια και οι δαγκάνες τους στο στόμα τους επιτρέπουν με την ταχύτητα που έχουν να είναι εξαιρετικοί κυνηγοί. Έχουν καταγραφεί 5000 είδη λιβελούλας. Έχουν εντοπιστεί λιβελούλες σε όλες τις ηπείρους εκτός από την Ανταρκτική.
Το όνομα Λιβελούλα προέρχεται από τη λατινική libella σημαίνει «υδρόμετρο», ή «υδροστάτης»
Έτσι τις βρίσκουμε σε μεγάλους και μικρούς υγρότοπους όπως λίμνες, ποτάμια, λιμνοθάλασσες που διατηρούν νερό καθ΄ όλη την διάρκεια του έτους. Μπορούν να πετάνε προς όλες τις κατευθύνσεις. Ο ανεξάρτητος τρόπος που κινούν τα φτερά τους δίνει τη δυνατότητα να μπορούν να πετούν σε στάση, να κάνουν στροφή 180 μοιρών αλλά και να πετάνε ακόμη και με την όπισθεν. Για τον άνθρωπο η λιβελούλα δεν αποτελεί απειλή καθώς δεν διαθέτει κεντρί αλλά ούτε μπορεί να τον δαγκώσει.
Βασική τροφή τους αποτελούν τα κουνούπια κι έχουν χρησιμοποιηθεί και ως βιολογικός τρόπος αντιμετώπισης των κουνουπιών σε έλη και βαλτότοπους.
Μύθοι και θρύλοι που συνδέονται με τη Λιβελούλα
Η Λιβελούλα έχει συνδεθεί με ένα πλήθος παραδόσεων και μύθων καθότι τη βρίσκουμε σε όλον τον πλανήτη αλλά και διότι η παρουσία της εκτιμάται ότι πάει πίσω στην εποχή των δεινοσαύρων.
Οι επιστήμονες έχουν βρει το μεγαλύτερο απολίθωμα λιβελούλας με μέγεθος 91 εκατοστά. Αυτό και μόνο την κατατάσσει ως το μεγαλύτερο έντομο που έζησε στον πλανήτη
Ήδη από τη Μινωική περίοδο στην Ελλάδα βρίσκουμε τοιχογραφία στο Ακρωτήρι της Θήρας όπου απεικονίζεται γυναικεία θεότητα να φοράει στο λαιμό της το περιδέραιο με λιβελούλες. Σε αρκετές παραστάσεις σφραγισμάτων Μινωικών δακτυλιδιών απεικονίζεται η λιβελούλα. Οι παραστάσεις αυτές έχουν πιθανότατα ιεροτελεστικό χαρακτήρα.
Ένας μύθος λέει ότι οι νεράιδες, όταν είδαν ότι δεν μπορούν πλέον να συνυπάρξουν με τους ανθρώπους, μεταμορφώθηκαν σε λιβελούλες. Έτσι κράτησαν τα φτερά τους .Παράλληλα έμειναν κοντά στους ανθρώπους αλλά τις αναγνωρίζουν μόνο όσοι είναι άξιοι.
Για τους Ινδιάνους Νάβαχο συμβολίζε το καθαρό νερό. Οι Μάγιας πίστευαν πως η Λιβελούλα ήταν σύμβολο της θεάς της δημιουργικότητας. Στην Ιαπωνία είναι σύμβολο εσωτερικής δύναμης και του κουράγιου.
Ο “χορός” του ζευγαρώματος
Πραγματικά εντυπωσιακή είναι η διαδικασία αναπαραγωγής στα υπέροχα αυτά έντομα. Κατά τη διάρκεια του ζευγαρώματος το αρσενικό «γραπώνει» το θηλυκό από το κεφάλι. Αυτό γίνεται για να σταθεροποιήσει την επαφή τους και να βεβαιωθεί ότι θα απαλλαχθεί από το σπέρμα των άλλων αρσενικών. Έτσι παρατηρούμε το ζευγάρι να «χορεύει» ενωμένο. Τα θηλυκά στη συνέχεια γεννούν τα αυγά τους κοντά στο νερό ή ακόμα και πάνω στο νερό καθώς και σε επιπλέοντα φυτά. Τα αυγά εκκολάπτονται και κατά το στάδιο της νύμφης τρέφονται με κουνούπια. Η Λιβελούλα περνάει το μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής τη ως νύμφη κάτω από την επιφάνεια του νερού.
