To Thesekdromi συνεχίζει τις περιπλανήσεις στις ομορφιές της φύσης και σε μια από αυτές σκοντάφτουμε πάνω σε ένα πασίγνωστο αγριολούλουδο που συναντάμε κατά τη διάρκεια του Καλοκαιριού. Ελάτε μαζί μας σε ένα ακόμα ταξίδι αλλιώς να γνωρίσομε τον Φλόμο όπως τον συναντήσαμε στο Σέιχ Σου της Θεσσαλονίκης. Ο φλόμος ένα λουλούδι που αξιοποίησαν οι αρχαίοι αλλά και οι περασμένες γενεές.
Βοτανική
Ο Φλόμος δεν είναι παρά μια διετής πόα που μπορεί να φθάσει έως και τα 2 μέτρα σε ύψος. Διαθέτει μεγάλα, πλατιά, λογχοειδή φύλλα και κίτρινα άνθη σε στάχια (τσαμπιά). Ανήκει στην οικογένεια των Σκροφουλαριιδών (Scrophulariaceae). Η οικογένεια αυτή έχει πάνω από 360 είδη φυτού ενώ περίπου 44 από αυτά συναντάμε στη χώρα μας. Ο Φλόμος επιστημονικά Verbascum σε πολλές περιοχές έχει διάφορα ονόματα όπως Καλάνθρωπος, Λαμπάδα του Αϊ Γιάννη, Γλώσσα, Σπλόνος, Αϊκέρι , Ασπίωνας ή και αυτί της Αρκούδας. Ως είδος είναι ενδημικό στην Ευρώπη, τη βόρεια Αφρική και την Ασία, αλλά έχει εισαχθεί στην Αμερική και στην Αυστραλία.
Ο φλόμος είναι ουσιαστικά ένα κοινό ζιζάνιο, που φυτρώνει μόνο του από τους σπόρους που παράγει, αλλά δεν είναι ιδιαίτερα επιθετικό όπως άλλα καθώς οι σπόροι του απαιτούν ανοικτό έδαφος για να βλαστήσουν.
Ιστορία
Ήδη από την αρχαιότητα ο Φλόμος ήταν γνωστός για φαρμακευτικές χρήσεις . Ο Θεόφραστος το αποκαλεί πρώτη φορά “θάψο”, καθώς έγραψε για ένα απροσδιόριστο βότανο στην αρχαία ελληνική αποικία Θάψος, κοντά στις Συρακούσες. Ο Διοσκουρίδης το αναφέρει ως “βερμπάσκο το μέλαν”. Η λέξη αυτή συσχετίζεται με το λατινικό barbascum (γενειοφόρο φυτό, με προέλευση το λατινικό μπάρμπα, δηλ. γενειάδα), και πιθανόν αναφέρεται στις ίνες, σαν γένι, του φυτού. Ο Πλίνιος επίσης αναφέρει τις θεραπευτικές του ιδιότητες.
Σύμφωνα με τη μυθολογία το φυτό έσωσε τον θρυλικό βασιλιά της Ιθάκης, Οδυσσέα. Αυτός με τους συντρόφους του κατέληξαν στο βασίλειο της μάγισσας Κίρκης η οποία τάιζε τους ανθρώπους με μαγική τροφή μετατρέποντας τους σε γουρούνια. Από πληροφόρηση των Θεών ο Οδυσσέας έτρωγε ταυτόχρονα ένα κοτσάνι φλόμου οπότε το μαγικό ξόρκι της Κίρκης δεν λειτούργησε
Ιδιότητες και χρήσεις
Ο Φλομος περιέχει βλεννώδεις ουσίες, σαπωνίνες και χρωστικές (κροζετίνη, ξανθοφυλλίνη) αλλά και αιθέρια έλαια, μηλικό οξύ, φωσφορικό οξύ, ασβέστιο, σάκχαρα και ρητίνες. Χρησιμοποιούμε το εκχύλισμα των ανθέων καθως εμφανίζει μαλακτικές, αποχρεμπτικές, αντιφλεγμονώδεις, διουρητικές, ηρεμιστικές και επουλωτικές ιδιότητες. Το αφέψημα από άνθη βοηθάει στην αντιμετώπιση της βρογχίτιδας, του βήχα, της λαρυγγίτιδας και για την αποβολή της υπερβολικής βλέννας. Επίσης κάνει καλό στην αντιμετώπιση της διάρροιας, της δυσεντερίας, της νεφρολιθίασης αλλά και για κράμπες. Ο φλόμος έχει και αντισηπτικές και επουλωτικές ιδιότητες. Έτσι εφαρμόζεται εξωτερικά υπό τη μορφή καταπλάσματος κατά των εγκαυμάτων, των αιμορροΐδων, του κνησμού, των λειχήνων και των φλεγμονών των οφθαλμών (βλεφαρίτιδα).
Σύμφωνα με το Εργαστήριο Φαρμακολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων απ’ όπου αντλούμε τις πληροφορίες χορηγείται ως αποχρεμπτικό, διουρητικό και καθαρτικό υπό τη μορφή αφεψήματος (τσάι: 10-12g αποξηραμένων ανθέων και φύλλων βράζουν σε 100ml νερό, 2-3 φλυτζάνια την ημέρα). Ως αντιφλεγμονώδες και βλεννολυτικό το κάνουμε εγχύμα (15g αποξηραμένων ανθέων και 20g αποξηραμένων φύλλων σε 1lt βραστό νερό για 5-15min, 2-3 φλυτζάνια την ημέρα). Το αφέψημα (τσάι) μαθαίνουμε πως μπορεί να χρησιμοποιηθεί και με τη μορφή γαργάρων κατά του έντονου βήχα.
Σε άλλες χρήσεις ο φλόμος χρησιμοποιείται για χημικό ψάρεμα. Μέχρι και τις περασμένες δεκαετίες οι άνθρωποι της υπαίθρου μαζεύαν φύλλα και άνθη φλόμου και πολτοποιούσαν. Από τη διαδικασία αυτή προκύπτει ένας “πολτός” και έρρεε το γαλαζοπράσινο υγρό (από τους χυμούς των φύλλων). Στη συνέχεια έριχναν το υγρό αυτό στα ρηχά νερά των ποταμών. Έτσι ζάλιζαν τα ψάρια και οι άνθρωποι τα μάζευαν εύκολα από το νερό. Σήμερα αυτή η διαδικασία απαγορεύεται.
Γνωρίζουμε πως σπόροι του φυτού είναι τοξικοί, και ως εκ τούτου δεν χρησιμοποιούνται στην από του στόματος θεραπεία.
Οι Ρωμαίοι στρατιώτες λέγεται ότι χρησιμοποιούσαν μίσχους των φυτών ως πυρσούς. Οι ιθαγενείς Αμερικανοί και οι Αμερικανοί άποικοι κάλυπταν τα παπούτσια τους με φύλλα από το φυτό για να προστασία από το κρύο.
Προειδοποίηση: Δεν συνιστάται η χρήση παρασκευασμάτων βοτάνων χωρίς την ενημέρωση του θεράποντα ιατρού ή φαρμακοποιού. Ενδέχεται οι ουσίες που περιέχουν να αλληλεπιδράσουν με το/τα φάρμακα, που ήδη παίρνει ο ασθενής και να εξουδετερώσουν τη θεραπευτική τους δράση ή να προκαλέσουν τοξικότητα. Μπορεί επίσης, να επιβαρύνουν περεταίρω εξασθενημένες ζωτικές λειτουργίες με κίνδυνο για την υγεία και την ζωή του ασθενούς.
Πηγή
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ Εργαστήριο Φαρμακολογίας
