Στα χνάρια της Οθωμανικής Ιστορίας της χώρας μας θα προσπαθήσουμε να βρεθούμε στο σημερινό μας αφιέρωμά στους ιστορικούς τόπους της πατρίδας μας, αυτή τη φορά εξερευνώντας ένα Οθωμανικό μνημείο της Χαλκίδας στην όμορφη Εύβοια. Στο παλιό ιστορικό κέντρο της Χαλκίδα το Τζαμί Εμίρ Ζαδέ παρουσιάζει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω της σχέσης του με την βυζαντινή αρχιτεκτονική, από την οποία εμφανώς κι επηρεάστηκε.
Τοποθεσία
Το Τζαμί Εμίρ Ζαδέ ο επισκέπτης της Χαλκίδας το βρίσκει στο ιστορικό κέντρο της πόλης στη σημερινή οδό Κώτσου σε περίοπτη θέση, στην πλατεία Πεσόντων οπλιτών. Απέχει περίπου 100 μέτρα από την παραλία της πόλης και είναι επίσης πολύ κοντά και στο ναό της Αγίας Παρασκευής. Την Χαλκίδα στα χρόνια της οθωμανικής περιόδου αποκαλούσαν Egriboz και το Εμίρ Ζαδέ ήταν ένα από τα τρία τζαμιά που υπήρχαν στην πόλη το οποίο μάλιστα σώζεται ως τις μέρες μας σχεδόν ακέραιο.
Ιστορία
Το Τζαμί Εμίρ Ζαδέ χτίστηκε στους πρώτους χρόνους της οθωμανικής περιόδου, στα τέλη δηλαδή του 15ου αιώνα ως τόπος προσευχής και λατρείας. Πιθανός ιδρυτής αναφέρεται ο γνωστός και ως Μεχμέτ ο καταστροφέας προσωνύμιο που του απέδωσαν οι Ενετοί ή Μωάμεθ ο Πορθητής σύμφωνα με τους Βυζαντινούς.
Ο φιλόδοξος Μωάμεθ περίπου 25 χρόνια μετά την άλωση της Πόλης επιχείρησε να αλώσει τον Νεγροπόντη με τα ξακουστά τείχη του που εκείνη την εποχή ξεπερνούσαν σε φήμη ακόμα και τα Θεοφύλακτα τείχη της Κωνσταντινούπολης
Οι Ενετοί αποκαλούσαν Negroponte την Χαλκίδα πού σημαίνει «Μαύρη Γέφυρα» από το χρώμα της ξύλινης γέφυρας πού κατασκεύασαν στη Χαλκίδα κι ένωνε το νησί με τη Στερεά Ελλάδα
Έξω από το οθωμανικό τέμενος υπάρχουν υπολείμματα παλαιότερου χριστιανικού ναού ο οποίος μετατράπηκε σε τέμενος.
Αρχιτεκτονικά ανήκει στον απλό τύπο του μονότρουλου τεμένους. Παρόμοιο τύπο ακολουθούν και τα περισσότερα τζαμιά στον ελλαδικό χώρο αλλά και τα Βαλκάνια. Διέθετε μιναρέ και προστώο, τα οποία σώζονταν τουλάχιστον έως τα μέσα του 19ου αιώνα. Θυμίζει σε πολλούς το τζαμί στο Κάστρο των Ιωαννίνων.
Η ονομασία Εμίρ Ζαδέ προέρχεται από τις λέξεις Εμίρ (εμίρης) και Ζαδέ (γιος) ,το τέμενος του γιου του εμίρη.
Ο οκτάπλευρος τρούλος καλύπτει τον τετράγωνο κεντρικό χώρο συγκροτώντας ένα επιβλητικό σύνολο που δεσπόζει στην πόλη. Εσωτερικά του τεμένους, στα ανατολικά, διατηρείται σε καλή κατάσταση η κόγχη του Μιχράμπ. Μιχράμπ εννοούμε την ημικυκλική εσοχή που υπάρχει σε ένα ισλαμικού τεμένους το οποίο υποδεικνύει κατεύθυνση προς την Μέκκα. Με την απελευθέρωση της Χαλκίδας από τους Τούρκους το Τζαμί μετατρέπεται σε στρατώνα. Από το 1937 αποτελεί επίσημα ιστορικά διατηρητέο μνημείο.
Απέναντι από το τζαμί σώζεται μια επιβλητική κρήνη της οθωμανικής περιόδου. Η κρήνη του Χαλίλ όπως ονομάζεται είναι μια από τις δεκαεννιά δημόσιες κρήνες που κατασκευάστηκαν κατά την οθωμανική περίοδο. Είναι διακοσμημένη με περίτεχνα ανάγλυφα αραβικής τεχνοτροπίας και επιγραφές που αποτελούν δεήσεις και προσευχές.
