Συνεχίζοντας τις εκδρομές μας στην Ελλάδα θα γνωρίσουμε σήμερα έναν ιστορικό τόπο που φιλοξένησε κατά τα τρυφερά παιδικά κι εφηβικά χρόνια τον μεγάλο Έλληνα συγγραφέα και ποιητή Μενέλαο Λουντέμη. Ο λόγος για το χωριό Εξαπλάτανος Πέλλας ,το μεγαλύτερο σε πληθυσμό χωριό της Αλμωπίας.
Γεωγραφία
Ο Εξαπλάτανος Πέλλας που μέχρι το 1925 ονομαζόταν Καπίνιανη είναι χωριό του δήμου Αλμωπίας, της περιφερειακής ενότητας (πρώην νομού) Πέλλας, στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Πρόκειται για ένα χωριό σε υψόμετρο 125 μέτρων. Απέχει από την Αριδα;iα λιγότερο από 7 χλμ. Κατά την προηγούμενη απογραφή του 2011, ο Εξαπλάτανος είχε 1.292 κατοίκους.
Ιστορία
O Εξαπλάτανος μέχρι τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας ήταν ιδιοκτησία Tσιφλικά. Οι χριστιανοί κάτοικοι ήταν εξαρτημένοι καλλιεργητές στο τσιφλίκι. Η παράδοση αναφέρει πως ο τελευταίος τσιφλικάς της περιοχής ήταν ο Μουσταφά Σεμίτ Μπέης. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών εγκαταστάθηκαν στο χωριό Πόντιοι, Θρακιώτες, Γιαλβαλήδες, Κονιαλήδες και κάτοικοι από την Προυσα. Μέχρι το 1925 ονομαζόταν Καπίνιανη οπότε και μετονομάστηκε σε Εξαπλάτανο από τους έξι μεγάλους πλάτανους οι οποίοι βρίσκονταν στη θέση που σήμερα βρίσκεται το γήπεδο ποδοσφαίρου.
Μενέλαος Λουντέμης
Καύχημα του Εξαπλάτανου αποτελεί ο Μενέλαος Λουντέμης . Γεννημένος στο χωριό Αγία Κυριακή της Γιάλοβας Αιγιαλού στη Μικρά Ασία το 1912 βίωσε τον ξεριζωμό από τη μικρασιατική πατρίδα. Εγκαταστάθηκε έτσι με τους δικούς του στον Εξαπλάτανο Πέλλας το 1923.Το πραγματικό του όνομα ήταν Δημήτρης Βαλασιάδης. Ως το 1932 που έφυγε αρχικά για την Κοζάνη εργαζόταν τα καλοκαίρια στα βλαχοχώρια της Αλμωπίας κάνοντας το δάσκαλο. Για την επιβίωσή του έγινε ακόμη λαντζέρης, λούστρος, ψάλτης, υπάλληλος σε γραφείο και αρχιεργάτης στα τεχνικά έργα του Γαλλικού ποταμού.
Το λογοτεχνικό του ψευδώνυμο ο Μενέλαος Λουντέμης το εμπνεύστηκε από τον παραπόταμο του Άνω Λουδία που περνάει έξω από τον Εξαπλάτανο.
Στη συνέχεια ο νεαρός συγγραφέας βρέθηκε στον Βόλο όπου δούλεψε κοντά σ’ ένα δικηγόρο για δύο χρόνια (1937-38), στη γραφομηχανή του οποίου έγραψε το πρώτο του μυθιστόρημα.
Τα πρώτα του έργα o Μενέλαος Λουντέμης τα έγραψε στον Εξαπλάτανο το 1927 και 1928 και τα υπέγραψε με το πραγματικό του όνομα, Τάκης Βαλασιάδης. Ήταν συλλογές ποιημάτων που δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα της Έδεσσας Αγροτική Ιδέα.
Ανήσυχο πήρε πνεύμα πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση, εντάχθηκε στο ΕΑΜ, και διετέλεσε γραμματέας της οργάνωσης διανοουμένων. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου εξορίστηκε στη Μακρόνησο και τον Άη Στράτη. Από το 1958 ως τη Μεταπολίτευση εκπατρίζεται στη Ρουμανία. Κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας μάλιστα του αφαίρεσαν την ελληνική ιθαγένεια, Στο Βουκουρέστι, όπου έζησε εξόριστος τιμήθηκε με την ανέγερση του Λουντέμιου Μέγαρου. Πέθανε στην Αθήνα μέσα στο αυτοκίνητό του από καρδιακή προσβολή στις 22 Γενάρη 1977, μόλις ένα χρόνο από την επάνοδό του στην πατρίδα.
Φέτος συμπληρώθηκαν ακριβώς εκατόν δέκα χρόνια φέτος από τη γέννησή του σπουδαίου λογοτέχνη
Το σπίτι του συγγραφέα και το Μνημείο στον Εξαπλάτανο
Το σπίτι του Λουντέμη βρισκόταν σε μικρή απόσταση από την πλατεία του χωριού. Εκεί εγκαταστάθηκε το 1928 η οικογένεια του με τον έφηβο τότε γιο Τάκη (Μενέλαο Λουντέμη). Ήταν αρχοντικό από την εποχή της Τουρκοκρατίας χωρίς καμιά ιδιαίτερη αρχιτεκτονική και καλλιτεχνική αξία, με ιδιαίτερη όμως αξία συμβολική και συναισθηματική, αφού σ’ αυτό έζησε και μεγάλωσε ο λογοτέχνης. Το σπίτι αυτό παρόλο που είχε χαρακτηριστεί από το Υπουργείο Πολιτισμού διατηρητέο κατεδαφίστηκε το 2015.
Όλοι χρωστάμε κάπου ένα σ’ αγαπώ και μια συγνώμη.
Μενέλαος Λουντέμης
Το Μνημείο του Μενέλανου Λουντέμη
Το μόνο που θυμίζει τον μεγάλο συγγραφέα είναι το μνημείο στη δυτική είσοδο του Εξαπλατάνου, κάτω από τον ίσκιο δύο μεγάλων πλατάνων, βρίσκεται το Μνημείο Λουντέμη. Πρόκειται για κατασκευή επενδυμένη με λευκό μάρμαρο, στην κορυφή της οποίας κάθεται μία μπρούντζινη φλόγα. Στην πρόσθια όψη υπάρχει ενσωματωμένη στο μάρμαρο μπρούντζινη πλάκα με εγχάρακτη τη μορφή του Λουντέμη και από κάτω οι στίχοι του:
«Κείνη τη νύχτα σωπαίναν οι λύκοι γιατί ουρλιάζαν οι άνθρωποι».
Το μνημείο είναι έργο του Εδεσσαίου καλλιτέχνη Στέλιου Μαουσίδη και κατασκευάστηκε το 1983 με πρωτοβουλία και πόρους του Μορφωτικού Συλλόγου και της κόρης τού Λουντέμη Μυρτώς.
Τη μνήμη του μεγάλου λογοτέχνη κρατούν οι κάτοικοι του Εξαπλάτανου με το το ομώνυμο τριήμερο πολιτιστικών εκδηλώσεων τα “Λουντέμια” που διοργανώνονταν κάθε Αύγουστο.
Tips4Travellers
Ο Εξαπλάτανος Πέλλας βρίσκεται πολύ κοντά στα Λουτρά Πόζαρ (δείτε το σχετικό άρθρο Απόδραση χαλάρωσης στα Λουτρά Πόζαρ – thesekdromi.gr) ενώ μπορείτε να τον συνδυάσετε και με μια εκδρομή στην αγαπημένη πόλη του Μενέλαου Λουντέμη, την Έδεσσα: Το «σκαλοπάτι του ουρανού»
Πηγή
Ευχαριστούμε τον φίλο της σελίδας μας alexandrosnikakis για τις υπέροχες φωτογραφίες
ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΞΑΠΛΑΤΑΝΟΥ “ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΛΟΥΝΤΕΜΗΣ”
