Το Thesekdromi στις γνωστές και άγνωστες γειτονιές της Θεσσαλονίκης. Ας περπατήσουμε μαζί στα Κάστρα της Θεσσαλονίκης κι αφού διαβούμε την “Πύλη της Άννας Παλαιολογίνας” και θαυμάσουμε την θέα από τον πύργο του Τριγωνίου κατηφορίζουμε προς τη Moνή Βλατάδων, το διασημότερο «μπαλκόνι» της Θεσσαλονίκης. Απέναντι από την είσοδο της Μονής Βλατάδων δεσπόζει ο λιγότερο γνωστός Πύργος του Ανδρόνικου Λαπαρδά.
Περιγραφή του Μνημείου
Ο Πύργος του Ανδρόνικου Λαπαρδά τοποθετείται στα Βόρεια τείχη της Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακών διαστάσεων πύργο τετράπλευρου ορθογώνιου σχήματος. Ο Πύργος είναι στολισμένος με διάφορα κεραμοπλαστικά σχήματα όπως σταυρούς, γράμματα, και πέτρινα ανάγλυφα . Κτίσθηκε όπως μαρτυρούν οι επιγραφές από τον Μιχαήλ Προσούχ για λογαριασμό του Ανδρόνικου Λαπαρδά στο δεύτερο μισό του 12ου αιώνα . Ήταν η εποχή της δυναστείας των Κομνηνών. Είναι της ίδιας εποχής με το φρούριο του Επταπυργίου.
Στη δυτική πλευρά του πύργου υπάρχει μια μεγάλη εσοχή με δύο πέτρινα ανάγλυφα. Οι μορφές πλέον δεν είναι εύκολα αναγνωρίσιμες . Πιθανότατα στο κατώτερο απεικονίζεται σταυρός, ενώ στο ανώτερο ο αυτοκρατορικός αετός.
Στην νότια πλευρά του Πύργου, του Λαπαρδά αυτήν που βρίσκεται απέναντι από τη Μονή Βλατάδων, υπάρχουν δύο πλίθινες επιγραφές. Αυτές αναφέρουν τους δύο κατασκευαστές του Πύργου.
ΠΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΠΑΝΣΕΒΑΣΤΟΥ ΣΕΒΑΣΤΟΥ ΚΕ ΜΕΓΑΛΟΥ ΧΑΡΤΟΥΛΑΡΗΟΥ ΚΗΡΩ ΑΝΔΡΟΝΙΚΩ ΤΩ ΛΑΠΑΡΔΑ
Και στη δεύτερη στο ανώτερο τμήμα ΟΙΣ ΤΑΠΕΙΝΟΣ ΚΕ ΔΟΥΛΟΣ ΤΟΥ ΛΑΠΑΡΔΑ ΜΙΧΑΗΛ ΠΡΟΣΟΥΧ
Ποιοι ήταν ο Ανδρόνικος Λαπαρδάς και ο Μιχαήλ Προσούχ ;
Και τα δύο αυτά πρόσωπα που το όνομά τους έχει μείνει στην Ιστορία ήταν πολύ γνωστά στους Θεσσαλονικείς την εποχή εκεινη.
Ο Ανδρόνικος Λαπαρδάς κατείχε τον υψηλό τίτλο του Σεβαστού(τιμητικός τίτλος που κατά την ύστερη βυζαντινή περίοδο δινόταν σε ανώτατους αξιωματούχους) και το αξίωμα του Χαρτουλάριου (διοικητικός υπάλληλος, επιφορτισμένος με διοικητικά και φορολογικά καθήκοντα).Φαίνεται πως είχε συγγενική σχέση με τον οίκο των Κομνηνών . Στην πράξη έδρασε κυρίως ως “στρατηγός των ταγμάτων” σε σημαντικές εκστρατείες. Το τέλος του δεν ήταν τελικά ένδοξο καθώς ο Ανδρόνικος Λαπαρδάς απεργάστηκε στάση κατά του αυτοκράτορος Ανδρονίκου Κομνηνού. Οι πηγές αναφέρουν πως συνελήφθη , τυφλώθηκε και στάλθηκε στην Μονή Παντεπόπτη της Κωνσταντινούπολης (Εσκί Ιμαρέτ Τζαμί σήμερα) όπου και πέθανε.
O Μιχαήλ Προσούχ ήταν Ρωμαίος στρατηγός, Χριστιανός στο θρήσκευμα τούρκικης ή περσικής καταγωγής. Όπως μαρτυρά ο Βυζαντινός ιστορικός του 12 αιώνα Ιωάννης Κίνναμος φαίνεται πως μεγάλωσε ως Ρωμαίος . “Πέρσῃς μὲν τὸ γένος τροφῆς δὲ καὶ παιδείας μεταλαχόντι Ῥωμαϊκῆς“.Tο όνομά του είναι τούρκικο και προέρχεται από τη λέξη porsuk = ασβός. Περιγράφεται ως “‘ανδρας εμπειρομάχος” και ικανός στρατηγός. Έλαβε μέρος σε εκστρατείες στην Κιλικία κατά των Αρμενίων και των Σταυροφόρων.
Ο Πύργος Λαπαρδά στα μάτια των Παλιών Θεσσαλονικέων
Με αφορμή διαδικτυακή συνομιλία στην ομάδα Παλιές φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης – Old Photos of Thessaloniki στο Facebook αξίζει να αναφερθεί πως για πολλά χρόνια στην κορυφή του πύργου έστεκε σειρήνα κι ένα φυλάκιο/παρατηρητήριο. Ο λαϊκός μύθος θέλει να έχει ζήσει εκεί ένας από τους τρεις πρακτικούς γιατρούς της πόλης. Αυτός μάλιστα λεγόταν πως θεράπευε με μόνη του ανταμοιβή ένα μπουκάλι τσίπουρο.
Έτσι την επόμενη φορά που τα βήματά σας φέρουν στα Κάστρα μην αμελήσετε να στρέψετε το κεφάλι στον Πύργο του Ανδρόνικου Λαπαρδά αφήνοντας το μυαλό σας να ταξιδέψει πίσω στο χρόνο…
Πηγή
Κάστρα και Πύργοι στη Μακεδονία
