Ένα από τα όμορφα δέντρα που θα συναντήσουμε στις φθινοπωρινές μας αποδράσεις στη Φύση κυρίως στην ηπειρωτική Ελλάδα είναι η Κουμαριά . Οι καρποί της ,τα περίφημα κούμαρα, ήταν γνωστοί από την αρχαιότητα ενώ σε πολλές περιοχές τα χρησιμοποιούν ακόμη για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες κι όχι μόνο. Ας γνωρίσουμε λοιπόν μαζί το φαρμακευτικό αυτό φυτό στα ταξίδια του Thesekdromi αλλιώς.
Βοτανική
Η Κουμαριά είναι ένας αειθαλής θάμνος ή δέντρο με ύψος συνήθως 2-3m αλλά μπορεί να το δούμε και να ξεπερνά και τα 6 m.Ανήκει στην οικογένεια των Ερεικοειδών. Διαθέτει λογχοειδή, οδοντωτά και γυαλιστερά πράσινα φύλλα. Τα άνθη της Κουμαριάς είναι λευκά, καμπανοειδή σε στάχια (τσαμπιά) .Τα άνθη από την Κουμαριά έχουν ένα λεπτό άρωμα μελιού. Η ανθοφορία γίνεται δύο φορές τον χρόνο,η πρώτη τον Μάιο και η δεύτερη τον Σεπτέμβριο.
Οι καρποί της που είναι ιδιαίτερα γευστικοί, είναι σφαιρικοί κι έχουν αρχικά κίτρινο χρώμα και στη ωρίμανση τους αποκτούν βαθύ κόκκινο χρώμα. Η συγκομιδή γίνεται μεταξύ Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου.
Ο κορμός του έχει κόκκινο- σταχτί χρώμα με σχισμές που ξεφλουδίζεται σε μικρές λουρίδες. Προτιμά προσήλιες θέσεις και εδάφη ελαφριά (χαμηλού pH). Η Κουμαριά είναι ευρέως διαδεδομένη σε πολλές χώρες γύρω από τη λεκάνη της Μεσογείου και στην Ελλάδα τη συναντάμε σε πλαγιές και δάση με υψόμετρο εώς τα 800 μέτρα.
Τα άνθη της δίνουν γύρη και νέκταρ σε μεγάλες ποσότητες κι έτσι είναι ιδιαίτερα αγαπητό στις μέλισσες .Το μέλι της κουμαριάς είναι σκουρόχρωμο και με πικρή γεύση και έντονο ξεχωριστό ευχάριστο άρωμα
Η Κουμαριά στην Αρχαιότητα
Οι Αρχαίοι Έλληνες ως γνωστό έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα φυτά, τα βότανα και τις θεραπευτικές τους ιδιότητες. Τον 3ο αι. π.Χ., ο φιλόσοφος Θεόφραστος στο βιβλίο του «Περί φυτών ιστορίαι» αναφέρει το φυτό με το όνομα Κόμαρος. Η Κουμαριά μεπήρε το λατινικό της όνομα Arbutus unedo από τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο. Ο μεγάλος Ρωμαίος αυτός επιστήμονας (φυσικός – φιλόσοφος) και ιστορικός, περίφημος κυρίως από το έργο του «Φυσική Ιστορία» (Naturalis Historia) , έδωσε το λατινικό όνομα της κουμαριάς. Το όνομα «unedo» προέρχεται από το λατινικό «unum edo» που σημαίνει «τρώω ένα, μόνο». Έτσι δικαιολογείται γατί ο γιατρός και βοτανολόγος Διοσκουρίδης χαρακτηρίζει το κούμαρο «καρπό κακοστόμαχο και κεφαλαλγή».
Ο Ιπποκράτης λέγεται πως χρησιμοποιούσε τα κούμαρα για την αντιμετώπιση της θρομβοφλεβίτιδας
Ιδιότητες και Χρήσεις
Οι κυριότερες δραστικές ουσίες που περιέχει το φυτό είναι οι κουμαρίνες. Πριν από 60 περίπου χρόνια απομονώθηκαν από τα κούμαρα οι πρώτες κουμαρίνες,τα σημερινά αντιπηκτικά που δίνονται σε θρομβώσεις. Σύμφωνα με το Εργαστήριο Φαρμακολογίας του Πανεπιστήμιου Ιωαννίνων χρησιμοποιείται ως τονωτικό και αντισυπτικό . Συνιστάται κατανάλωση καρπών της Κουμαριάς για την θεραπεία της δυσκοιλιότητας και των φλεγμονών του ουροποιητικού συστήματος, όπως κυστίτιδα, ουρηθρίτιδα, ακούσια ενούρηση και δυσουρία.
Ως αντιφλεγμονώδες χορηγείται υπό τη μορφή αφεψήματος (τσάι, 2gr ξηρών φύλλων βράζονται σε 100ml νερό – 2-3 φορές την ημέρα). Από το φυτό παρασκευάζονται και διάφορα αλκοολούχα ποτά, όπως κρασί και ρακί με αποχρεμπτική και αντιπυρετική δράση (κομπρέσες).Τα φύλλα μαζεύονται το καλοκαίρι και αποξηραίνονται για μετέπειτα χρήση. Το ξύλο της κουμαριάς χρησιμοποιείται για την κατασκευή της παραδοσιακής φλογέρας ενώ κάνει και καλό κάρβουνο. Από τα κούμαρα φτιάχνεται παραδοσιακά εξαιρετικό τσίπουρο λικέρ, κονιάκ καθώς και γλυκά του κουταλιού και μαρμελάδες.
Οι προσκυνητές του Αγίου Όρους έχουν συνδυάσει την Κουμαριά με το κελάκι που ασκήτεψε ο Άγιος Παΐσιος, στην περιοχή Παναγούδα.
Τους επισκέπτες του ο Άγιος Παΐσιος τους υποδεχόταν στο υπαίθριο αρχονταρίκι του κελιού του. Τους έβαζε να καθίσουν πάνω σε κομμένα κούτσουρα δέντρων, τους κερνούσε λουκούμι και νερό.
– Γέροντα, πού τα βρίσκετε τόσα λουκούμια; Τον ρώτησε μια φορά ένα μικρό παιδί.
– Να, τα παίρνω από αυτές τις λουκουμιές, του είπε αστειευόμενος ο γέροντας και του έδειξε τις κουμαριές.»
Από το βιβλίο της Άννας Ιακώβου «Ήταν κάποτε παιδιά- Ο άγιος Παϊσιος»
Προειδοποίηση: Δεν συνιστάται η χρήση παρασκευασμάτων βοτάνων χωρίς την ενημέρωση του θεράποντα ιατρού ή φαρμακοποιού. Ενδέχεται οι ουσίες που περιέχουν να αλληλεπιδράσουν με το/τα φάρμακα που ήδη παίρνει ο ασθενής και να εξουδετερώσουν τη θεραπευτική τους δράση ή να προκαλέσουν τοξικότητα. Μπορεί επίσης να επιβαρύνουν περεταίρω εξασθενημένες ζωτικές λειτουργίες με κίνδυνο για την υγεία και την ζωή του ασθενούς.
Πηγή
Εργαστήριο Φαρμακολογίας Πανεπιστήμιου Ιωαννίνων
