Ένα εντυπωσιακό και πολύ παλαιό έθιμο αναβιώνει κάθε χρόνο ανήμερα των Φώτων στο Ασβεστοχώρι Θεσσαλονίκης. Ένα έθιμο που συνδέει την αρχαιότητα με την χριστιανική ευλάβεια και την απλότητα των καθημερινών ανθρώπων της υπαίθρου.
Χάρη στην προσπάθεια και την αναζήτηση του π.Εμμανουήλ Μπουζίνου γνωρίζουμε την προέλευση αυτού του εθίμου. Το στολισμένο κυπαρίσσι στην εκκλησία την προπαραμονή των Φώτων, στήνεται στο μέσον του Ναού αναβιώνοντας έτσι την παλιά παράδοση. Για την ακρίβεια, κρεμιέται από το κεντρικό δοκάρι της οροφής ένα μεγάλο κυπαρίσσι. Στο κάτω μέρος του δέντρου τοποθετείται ένας σταυρός σχηματισμένος από πορτοκάλια. Κάτω από το δέντρο στήνεται ένα τραπέζι, όπου τοποθετείται η εικόνα της Βάπτισης του Χριστού, ενώ γύρω του στήνονται άλλα τέσσερα μικρότερα κυπαρίσσια.
Στα κλαδιά των κυπαρισσιών κρέμονται πορτοκάλια τα οποία φέρουν επάνω τους λίγο φύλλο χρυσού (ξάφι).
Από την αρχαιότητα εντυπωσίαζαν τους ανθρώπους τα αειθαλή δέντρα και ιδιαίτερα τα κυπαρίσσια. Το γεγονός, ότι δεν έριχναν τα φύλλα τους το χειμώνα (δεν πέθαιναν δηλαδή, όπως τα άλλα δένδρα), τους έκανε να τα ταυτίσουν με την αθανασία και την αιώνια ζωή.
Τα πορτοκάλια πάλι, ήταν τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων, που έφερε ο Ηρακλής στον Ευρυσθέα. Έτσι, το πορτοκάλι αποτελεί σύμβολο πλούτου, γονιμότητας και υγείας. Στο Ασβεστοχώρι το έθιμο με το κυπαρίσσι και τα πορτοκάλια μεταφέρθηκε πιθανόν από τους Αγίους Τόπους στα τέλη του 19ου αιώνα από Ασβεστοχωρίτες τεχνίτες ασβεστάδες.
Η μπομπονιέρα του Χριστού
Ανήμερα των Θεοφανείων , κάθε πιστός παίρνει από τα πανέρια, που περιφέρουν οι επίτροποι, ένα πορτοκάλι, αφήνοντας παράλληλα ένα αντίτιμο στον περιφερόμενο δίσκο.
Το πορτοκάλι έχει περασμένο ένα κλαδάκι κυπαρισσιού. Είναι η λεγόμενη “μπομπονιέρα της Βάπτισης του Χριστού”. Η ίδια η μπομπονιέρα αποτελεί μια ευχή: Να έχεις υγεία, πλούτο, γονιμότητα, αειφορία (πορτοκάλι με ξάφι) και να κερδίσεις την αιώνια ζωή (κλαδί κυπαρισσιού). Την μπομπονιέρα αυτή με τη σειρά του ο πιστός την χαρίζει σε όποιον έβλαψε ζητώντας του έτσι συγχώρεση.
Η λαμπάδα των Φώτων
Από την παράδοση γνωρίζουμε πως οι ανάδοχοι έφτιαχναν για τα βαφτιστήρια τους λαμπάδες για τη βάπτιση του Χριστού. Είχαν περασμένα δύο πορτοκάλια και ένα μήλο με λίγο ξάφι, μερικά σύκα και λίγα φλουριά περασμένα σε κόκκινη κλωστή, με την οποία ήταν περιτυλιγμένη όλη η λαμπάδα.
Τα υλικά αυτά είχαν φυσικά τον δικό τους συμβολισμό.Το λευκό κερί της λαμπάδας συμβολίζει την καθαρότητα και την αγνότητα του βίου που υποσχόμαστε στο Χριστό. Τα πορτοκάλια και το μήλο συμβολίζουν την υγεία που θέλουμε να έχουμε, αλλά και τον πλούτο και την αειφορία. Τα σύκα συμβολίζουν τη γλυκιά ζωή.
Το ξάφι και τα φλουριά επίσης συμβολίζουν τον πλούτο. Η κόκκινη κλωστή συμβολίζει την αγάπη που πρέπει να έχουμε και η οποία μας δένει και μας ενώνει όλους μαζί.
Πηγή: π. Εμμανουήλ Μπουζίνος
