H Κατακόμβη ή Κρύπτη του Αγίου Δημητρίου

Το Τhesekdromi περιδιαβαίνει για μια ακόμη φορά στην αγαπημένη του Θεσσαλονίκη και παρουσιάζει την Κατακόμβη ή αλλιώς Κρύπτη του Αγίου Δημητρίου ,ένα μυστικό που κρύβεται στο σημαντικότερο προσκύνημα της πόλης .

Στο σημείο του μαρτυρίου του αγίου υπήρχε εκείνη την εποχή Ρωμαϊκό Λουτρό. Με το Διάταγμα των Μεδιολάνων (περί ανεξιθρησκείας το 313μΧ ) όταν και δόθηκε η δυνατότητα στους Χριστιανούς, χτίσθηκε πάνω από τον τάφο του αγίου ένας μικρός ναός («οικίσκος»).

Διαβάστε περισσότερα για τον ναό στο σχετικό άρθρο : Άγιος Δημήτριος ο μεγαλοπρεπής ναός του πολιούχου της Θεσσαλονίκης

Που βρίσκεται η Κατακόμβη του Αγίου Δημητρίου

Εντός του ιερού ναού δίπλα από τον δεξιό πεσσό του ιερού βήματος ο επισκέπτης δεν έχει παρά κατέβει τα λίγα σκαλιά προς τον υπόγειο χώρο θα βρεθεί στο χώρο του Ρωμαϊκού λουτρού που σύμφωνα με την παράδοση φυλακίσθηκε και μαρτύρησε ο Άγιος Δημήτριος. Κάτω ακριβώς από το ιερό βήμα βρίσκεται ο κεντρικός χώρος της κρύπτης.

Ιστορικό της Κρύπτης

Ο Άγιος Δημήτριος έζησε και μαρτύρησε στη Θεσσαλονίκη στα ρωμαϊκά χρόνια .Ήταν η εποχή των μεγάλων Χριστιανικών Διωγμών του Διοκλητιανού και του Μαξιμιανού. Μετά τον μαρτυρικό θάνατό του αγίου η λατρεία διαμορφώθηκε με τη δημιουργία του μικρού ναού πάνω στον τάφο του. Μετά τον 5ο αι. και την ίδρυση του μεγάλου ναού το ισόγειο διαμέρισμα των λουτρών ενσωματώθηκε ως χώρος του Μαρτυρίου και η Κρύπτη.

Αρχικά στην Κρύπτη υπήρχε το αγίασμα του Αγίου και μετά τον 10 αιώνα το άγιο μύρο που έδωσε και το προσωνύμιο Μυροβλύτης. Το μύρο έρρεε από αγωγούς πού ξεκινούσαν από το πηγάδι ,που σώζεται μέχρι σήμερα, και το κιβώριο καταλήγοντας στη μαρμάρινη φιάλη.

Το πηγάδι που αποτέλεσε τον πρώτο τάφο του Αγίου. Μέσα σε αυτό έριξαν το σκώμμα του μετά τον λογχισμό του, για να μην καταστραφεί και εξαφανιστεί από τούς ειδωλολάτρες.

Από τη μελέτη των τροπαρίων και της λειτουργικής παράδοσης, προκύπτει πως η ανάβλυση του μύρου γινόταν από το πηγάδι ή τον τάφο, είτε από τη λάρνακα και το σώμα του Αγίου Δημητρίου

Το Κιβώριο απ’ όπου έρρεε το αγίασμα και το μύρο

Το Μύρο συνέλεγαν οι πιστοί από τις δεξαμενές της με διάφορα αγγεία, πήλινα, γυάλινα ή ακόμη και μεταλλικά. Στο χώρο σήμερα εκτίθενται διάφορα αγγεία τα οποία χρησιμοποιούσαν οι πιστοί για να συλλέγουν αγίασμα και μύρο.

Στον χώρο της Κρύπτης υπάρχει και μικρό παρεκκλήσι με διάτρητο άνοιγμα στην ανατολική κόγχη του. Στους παλαιοχριστιανικούς χρόνους επικοινωνούσε με την κρήνη του αγιάσματος αλλά και με το ιερό του Ναού.

Πιθανολογείται πως είναι ο ακριβής τόπος που μαρτύρησε ο Άγιος.

Aξιζει να αναφερθεί πως έχει διατυπωθεί και μια διαφορετική άποψη πως ο χώρος του μαρτυρίου του Αγίου Δημητρίου ίσως να είναι Η Κατακόμβη Αγίου Ιωάννη πλησίον της Αγίας Σοφίας . Η εκτίμηση αυτή εκφράστηκε από τον αρχιτέκτονα Πέτρο Δεβολή, που το 1991 ανέλαβε την αποκατάσταση του ναού, κάνοντας τη διαπίστωση ότι ο χώρος πληρεί όλες τις προϋποθέσεις για να θεωρήσουμε ότι εκεί ήταν ο τόπος μαρτυρίου του Αγίου Δημητρίου.

Κιονόκρανο που εκτίθεται στην κρύπτη του Αγίου Δημητρίου

H Κρύπτη παρέμενε χαμένη και άγνωστη για αρκετούς αιώνες μέχρι το 1918 οπότε οι εργασίες αποκατάστασης μετά την μεγάλη πυρκαγιά την έφεραν στο φως

Η κρύπτη σήμερα παρέμενει μέχρι σήμερα αρχαιολογικός χώρος. Μετά το 1950 πολλά από τα γλυπτά που διασώθηκαν από την πυρκαγιά τοποθετήθηκαν από τον Στ. Πελεκανίδη στους χώρους που περιβάλλουν την Κρήνη, σε μία προσπάθεια διευθέτησης του χώρου.

Συγκλονιστική εμπειρία ήταν η συμμετοχή στην βραδινή Θεία Λειτουργεία στο χώρο της κρύπτης του Αγίου Δημητρίου κάθε Παρασκευή βράδυ μέχρι που διακόπηκε λόγω των μέτρων Covid κι ελπίζουμε σύντομα να επανέλθει.