Ένα από τα πιο δημοφιλή και αγαπημένα φυτά της ελληνικής γης είναι ο Βασιλικός. Δεν υπάρχει γωνιά στην Ελλάδα, από τα όμορφα νησιά ως τα γραφικά ορεινά χωριά που δεν ευωδιάζει με τα αρώματα μιας γλάστρας με Βασιλικό. Ας γνωρίσουμε όμως καλύτερα αυτό το αρωματικό φυτό της μεσογειακής κουζίνας.
Ιστορία και Παράδοση
Ο Βασιλικός πιθανώς να έλκει την καταγωγή του από την Ινδία. Ωστόσο, φύεται στη Μεσόγειο εδώ και χιλιάδες χρόνια. Είναι γνωστό πως στην Αίγυπτο καλλιεργούνταν από πολύ νωρίς.
Στις σαρκοφάγους των Πυραμίδων βρέθηκαν στεφάνια βασιλικού.
πάρχουν επίσης αναφορές για τον Βασιλικό στους Αριστοτέλη, Θεόφραστο, Διοσκουρίδη, Γαληνό, Πλίνιο και Αέτιο. Στη Δυτική Ευρώπη έφτασε μόλις τον 16ο αιώνα. Σε ορισμένες Αγγλόφωνες χώρες είναι γνωστός και ως «Βότανο του Αγίου Ιωσήφ».
Ο Βασιλικός και ο Τίμιος Σταυρός του Χριστού
Ο Βασιλικός έχει πάρει το όνομά του από την ελληνική λέξη βασιλεύς. Η διήγηση που έχει συνδεθεί με την εύρεση του Τιμίου Σταυρού αναφέρει πως το φυτό ονομάστηκε Βασιλικός, γιατί φύτρωσε στο σημείο που ήταν θαμμένος ο Σταυρός, όπου είχε σταυρωθεί ο βασιλιάς του κόσμου.
Τον ξύλινο σταυρό οι Χριστιανοί τον έθαψαν βαθιά στο χώμα για να μην τον βρουν οι ειδωλολάτρες και τον μολύνουν. Έτσι ο Τίμιος Σταυρός έμεινε χρόνια πολλά θαμμένος μέσα στη γη. Όταν επικράτησε ο Χριστιανισμός, η Αγία Ελένη επισκέφθηκε τα Ιεροσόλυμα και αποφάσισε να βρει και να ξεθάψει τον Τίμιο Σταυρό. Όμως κανένας Χριστιανός δεν ήξερε να της πει που βρίσκονταν. Έβαλε λοιπόν η Αγία Ελένη χιλιάδες εργάτες στην περιοχή του Γολγοθά να σκάβουν τα χωράφια. Είχε την ακλόνητη πίστη πως κάπου θα τον έβρισκε. Οι εργασίες κρατούσαν πολλούς μήνες δίχως αποτέλεσμα.
Κάποια μέρα, καθώς η Αγία Ελένη βάδιζε μέσα σ’ ένα χωράφι, πάτησε ένα φυτό και αμέσως μια γλυκιά μυρωδιά γέμισε τον αέρα. Τότε η παράδοση αναφέρει πως με Θεία Φώτιση φώναξε έναν εργάτη και του είπε να σκάψει σ’ εκείνο το μέρος. Σε λίγο ο εργάτης βρήκε εκεί τον Τίμιο Σταυρό. Από τότε το φυτό ονομάστηκε Βασιλικός, από τον Βασιλέα του Κόσμου.
Βοτανική
Ο Βασιλικός ανήκει στην οικογένεια των Lamiaceae (Χειλανθή). Ώκιμον το βασιλικόν είναι το επιστημονικό του όνομα. Είναι αρωματικό ποώδες φυτό με απαλά φύλλα που ανάλογα την ποικιλία αυτά είναι είτε μικρά και κατσαρά είτε λεία, μεγάλα ή πλατιά κυρίως πράσινα αλλά πιο σπάνια έχει και κοκκινωπές αποχρώσεις. Η ανθοφορία γίνεται από τον Ιούλιο έως τον Αύγουστο και η συγκομιδή από τον Μάιο έως τον Σεπτέμβριο. Υπάρχουν πάνω από 160 ποικιλίες βασιλικού και πολλά υβρίδια.
Οι σημαντικότερες ποικιλίες Βασιλικού στην Ελλάδα
- Ο γλυκός – πλατύφυλλος βασιλικός, ο οποίος έχει την μεγαλύτερη περιεκτικότητα αιθέριου ελαίου, την περισσότερη εμπορική διαθεσιμότητα και οικονομική σημασία και καλλιεργείται παντού.
- Ο Ελληνικός – λεπτόφυλλος βασιλικός, με τα πολύ μικρά φύλλα που βλέπουμε συνήθως σε γλάστρες και χαϊδεύουμε τα φύλλα για το υπέροχο άρωμα του.
- Ο Μαυρομίτικος – Αγιορείτικος βασιλικός, που έχει φύλλα και άνθη ή μόνο άνθη με σκούρο ιώδες χρώμα.
- Ο σγουρός βασιλικός, με μεγάλα και σγουρά φύλλα.
- Από πλευράς αρώματος υπάρχουν διάφοροι βασιλικοί γνωστοί ως Lemon, Cinnamon, Spicy, Camphor, Anise και Licorice basil
Ιδιότητες και Χρήσεις
Ο Βασιλικός είναι δικαίως ένα από τα δημοφιλέστερα μυρωδικά τόσο της Ελληνικής κουζίνας όσο και όλης της Μεσογείου. Το άρωμα και η γεύση του συνοδεύουν τα δημοφιλέστερα πιάτα με κρέας, ζυμαρικά αλλά και τις σούπες. Στην ιταλική κουζίνα είναι πασίγνωστη η σάλτσα ζυμαρικών πέστο (pesto), μια πράσινη σάλτσα ελαίου και βοτάνου που έχει ως βάση της το βασιλικό.
Ο βασιλικός αποκαλείται από πολλούς συγγραφείς μαγειρικής «βασιλιάς των βοτάνων».
Φαρμακευτικές Χρήσεις
Ο Βασιλικός περιέχει στο Αιθέριο έλαιο του (εστραγόλη, λινεόλη, καμφορά, ευγενόλη, λιναλοόλη, πινένιο), ταννίνες.
Όλο το φυτό χρησιμοποιείται ως σπασμολυτικό του πεπτικού συστήματος, τονωτικό του στομάχου, γαλακταγωγό, διουρητικό και μαλακτικό. Το αφέψημα (τσάι) από τα φύλλα του φυτού χορηγείται για την αντιμετώπιση του πονοκεφάλου, του άγχους και της έντασης, ενώ δρα και ως παυσίπονο στους αρθριτικούς και ρευματικούς πόνους. Χορηγείται ως παυσίπονο και ηρεμιστικό υπό τη μορφή αφεψήματος (τσάι: μία κουταλιά της σούπας ξηρών φύλλων σε ένα φλυτζάνι νερό, 2-3 φλυτζάνια την ημέρα). Εφαρμόζεται εξωτερικά στο δέρμα ως παυσίπονο υπό τη μορφή καταπλάσματος των νωπών φύλλων.
Στη λαϊκή ιατρική λαμβάνεται από του στόματος για τη θεραπεία του πυρετού, της γαστρεντερίτιδας, της δυσκοιλιότητας, της ναυτίας, της δυσπεψίας και του πονόλαιμου.
Βασιλικός κι αν μαραθεί από το δάκρυ αγιάζει
τον κάνει ο έρωτας κι ανθεί, ο πόνος κι ευωδιάζει
Προειδοποίηση: Δεν συνιστάται η χρήση παρασκευασμάτων βοτάνων χωρίς την ενημέρωση του θεράποντα ιατρού ή φαρμακοποιού. Ενδέχεται οι ουσίες που περιέχουν να αλληλεπιδράσουν με το/τα φάρμακα που ήδη παίρνει ο ασθενής και να εξουδετερώσουν τη θεραπευτική τους δράση ή να προκαλέσουν τοξικότητα. Μπορεί επίσης να επιβαρύνουν περεταίρω εξασθενημένες ζωτικές λειτουργίες με κίνδυνο για την υγεία και την ζωή του ασθενούς.
Πηγή
Εργαστήριο Φαρμακολογίας Πανεπιστήμιου Ιωαννίνων
Φωτό εξωφύλλου άρθρου : Gregkorg-Pixabay
