Παπαρούνα, το λουλούδι που βάφτηκε από το αίμα του Χριστού

Σίγουρα δεν μπορεί κανείς να φανταστεί ανοιξιάτικο κι ανθισμένο τοπίο στην ελληνική Φύση χωρίς να φέρει στο νου του ανθισμένα λιβάδια με κατακόκκινες παπαρούνες. Την γνωστή σε όλους μας παπαρούνα θα γνωρίσουμε καλύτερα σήμερα ταξιδεύοντας αλλιώς.

Βοτανική

Η παπαρούνα είναι μονοετής πόα ύψους 1-1,5m, με ωοειδή, οδοντωτά φύλλα. Τα άνθη της είναι μεγάλα, κόκκινα, ιώδη ή βυσσινί ή ακόμα και λευκά. Η ανθοφορία γίνεται από τον Μάιο έως τον Αύγουστο .Το γένος επιστημονικά ονομάζεται Papaver -Παπαβερίδες ή οικογένεια Μηκωνοειδών. Υπάρχουν περί τα 100 είδη παπαρούνας στον κόσμο. Άλλες ονομασίες : Κόκκινη παπαρούνα, λαλές, κοκκινούδα, κουτσουνάδα ή πετεινός. Συγγενεύει ως είδος και με την ανεμώνη , που σε κάποια μέρη την αποκαλούν και αγριοπαπαρούνα.

Πιο διαδεδομένη στη χώρα μας είναι η Μήκων η Ροιάς, η κόκκινη παπαρούνα των λιβαδιών, που έχει στεφάνη έντονου κόκκινου χρώματος. Η παπαρούνα είναι φυτό ιθαγενές της Ευρώπης, της Βόρειας Αφρικής της Ασίας, ενώ έχει εγκλιματιστεί και στη Βόρεια και τη Νότια Αμερική.

Μύθος και Συμβολισμοί για την παπαρούνα

Το όνομά της λένε πως προέρχεται από την κελτική παράδοση. Συγκεκριμένα από τη λέξη παπά, που σημαίνει τροφή για μωρά, και φανερώνει τη συνήθεια των Κελτών να ανακατεύουν χυμό παπαρούνας στις κρέμες των μωρών, σαν φάρμακο για τις παιδικές αρρώστιες.

Η παπαρούνα στο μύθο

Η ελληνική ονομασία του άνθους είναι “μήκων”.Στην ελληνική μυθολογία η παπαρούνα ήταν ιερό φυτό της θεάς Δήμητρας. Καθώς σαν παράσιτο φυτρώνει ανάμεσα στα σιτηρά συμβόλιζε την παρουσία της Δήμητρας, στα ανοιξιάτικα σπαρτά. Στα Ελευσίνια Μυστήρια οι πομπές στόλιζαν τα αγάλματα της θεάς με άνθη παπαρούνας. Λόγω των ιδιοτήτων κάποιων ειδών παπαρούνας που προκαλούν υπνηλία μέχρι και θάνατο οι γιοι του Άδη, ο Ύπνος και ο Θάνατος συνδέθηκαν επίσης με τις παπαρούνες. Η ναρκωτική χρήση του φυτού μας διαφαίνεται στη μυθολογία κι όταν ο Άδης απήγαγε την Περσεφόνη, η Δήμητρα για ν’ απαλύνει τη θλίψη της κόρης της, της έδωσε υπνωτικό χυμό παπαρούνας. Η παπαρούνα θεωρείται επίσης και σύμβολο του Μορφέα, τον Έλληνα θεό του ύπνου και των ονείρων.

Οι Αιγύπτιοι τοποθετούσαν παπαρούνες στα νεκροταφεία και στις κηδείες, γιατί το κόκκινο χρώμα τους είναι όμοιο με εκείνο του αίματος. Στο Βουδισμό η παπαρούνα γεννήθηκε από τα βλέφαρα του Βούδα όταν κάποτε, εκεί που έκλειναν τα μάτια του από τη νύστα, θέλησε να αντισταθεί στον ύπνο.

Παπαρούνα στην Ισλανδία φωτό: hodihu από το Pixabay

Σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση η παπαρούνα φύτρωσε κάτω από τον σταυρό του Χριστού και ήταν το λουλούδι που δέχτηκε τις σταγόνες από το αίμα του Εσταυρωμένου που της χάρισαν το κατακόκκινο χρώμα της

Στις μέρες μας παπαρούνα χρησιμοποιείται ως σύμβολο του ηρωικού θανάτου. Για τους βετεράνους του πολέμου για να τιμήσουν τους νεκρούς τους στις 11 Νοέμβριου. Είναι η μέρα λήξης του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου γνωστή και ως Μέρα Μνήμης. Αυτό προήλθε μετά το τέλος του 1ου Παγκόσμιου Πόλεμου, γιατί οι παπαρούνες φύτρωσαν στα πεδία της μάχης στις πεδιάδες της Φλάνδρας (πιστεύεται ότι το αίμα των στρατιωτών είχε προκαλέσει τις κόκκινες παπαρούνες για να ανθίσουν και μερικοί το πήραν σαν σημάδι ότι τελικά ο πόλεμος έχει τελειώσει).Στην Ελλάδα, ο Στρατής Μυριβήλης έκανε αντίστοιχη αναφορά στο λουλούδι στο αντιπολεμικό βιβλίο του «Ζωή εν Τάφω».

Παπαρούνες για τη Μέρα Μνήμης για τους νεκρούς του Α Παγκοσμίου πολέμου
φωτό : Siggy Nowak από το Pixabay

Χρήσεις και ιδιότητες της παπαρούνας

Οι δραστικές οσίες που περιέχει η παπαρούνα είναι η μορφίνη, η ναρκωτίνη, η κωδεϊνη, η παπαβερίνη,η θηβαΐνη και η ναρκεΐνη. Έτσι έχει έχει υπνωτικές, αναλγητικές, καταπραϋντικές και στυπτικές, εφιδρωτικές και σπασμολυτικές ιδιότητες. Λαμβάνεται από του στόματος για την θεραπεία της διάρροιας, της δυσεντερίας και του βήχα. Χορηγείται υπό τη μορφή σιροπιού ως αναλγητικό και καταπραϋντικό. Σχεδόν όλα τα μέρη της παπαρούνας είναι δηλητηριώδη, με διαφορετικό επίπεδο τοξικότητας. Ιδιαίτερα οι πρώτοι πράσινοι σπόροι της είναι οι πιο τοξικοί.