Λεύκα το δέντρο που "σκίασε" τον Δία

Είμαι μια λεύκα μες στον κάμπο,
δέντρο στον κόσμο μοναχό.
Σπίτι δε γύρεψα για να μπω,
ούτε φωτιά να ζεσταθώ.

Στίχοι από το Τραγούδι “Η λεύκα” που τραγούδησε η Μαρινέλλα το 1971 σε στίχους του Πυθαγόρα .

Ένα από τα πιο επιβλητικά δέντρα της ελληνικής χλωρίδας θα γνωρίσουμε σήμερα στα ταξίδια μας αλλιώς την ψηλή Λεύκα.

Η λεύκα ή λεύκη ή αιγείρα (Populus) είναι φυλλοβόλο δένδρο με ωοειδή φύλλα και λευκό κορμό που αναπτύσσεται σε μεγάλο ύψος, μέχρι και 50 μέτρα. Τα άνθη της σχηματίζουν κρεμαστές ταξιανθίες και οι καρποί τους καλύπτονται από λευκό χνούδι. Ανήκουν στην οικογένεια των ιτεϊδών ή σαλακιδών όπου ανήκει και η Ιτιά. Η ανθοφορία γίνεται από τον Μάρτιο και η συγκομιδή από τον Μάρτιο έως τον Απρίλιο. Οι λεύκες αγαπούν το νερό και αναπτύσσονται σε εδάφη με μεγάλη υγρασία, όπως για παράδειγμα οι όχθες των ποταμών. Εμείς συναντήσαμε λεύκες στον Αγ. Βασίλειο Λαγκαδά στις όχθες της Λίμνης Κορώνειας

Είδη Λεύκας στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα το πιο γνωστό είδος είναι η Λεύκα η λευκή (Populus alba) με φλοιό άσπρο. Το ξύλο της χρησιμοποιείται στη βιομηχανία χαρτιού .Άλλο είδος που συναντάμε είναι η Λεύκα η μέλαινα (Populus nigra) το γνωστό καβάκι,(από την τουρκική ονομασία του δέντρου Kavak) που φυτρώνει μόνη της στις όχθες των ποταμών και σε υγρούς τόπους σ’ όλη την Ελλάδα κι έχει κόμη σχεδόν πυραμιδοειδή. Άλλη γνωστή λεύκα είναι η Λεύκη η τρέμουσα που φυτρώνει στις ορεινές περιοχές της Ελλάδας.H Λεύκα αντέχει στους ισχυρούς ανέμους και στην ξηρασία και αποτελεί τροφή και καταφύγιο για την πανίδα της περιοχής.

Μυθολογία

Η εντυπωσιακά ψηλή Λεύκα αποτέλεσε πηγή έμπνευσης και πρωταγωνιστεί σε πολλούς μύθους της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας.

Γνωστή ήταν η Λεύκα του Δία. Το μυθικό ιερό δέντρο στην Κρήτη κάτω από το οποίο γεννήθηκε ο πατέρας των Θεών έξω από το Ιδαίον Άντρον. Το δέντρο αυτό ήταν το μοναδικό του είδους του που έφερε καρπούς. Κάτω από την σκιά της Λεύκας μεγάλωσε ο Δίας.

Ένας άλλος μύθος αναφέρει ότι η Λεύκη ήταν κόρη του Ωκεανού. Ο Άδης την άρπαξε στο βασίλειό του και όταν πέθανε την μεταμόρφωσε σε δέντρο, την αργυρόφυλλη λεύκα.

Η αρχαία ελληνική ονομασία του δέντρου ήταν ἀχερωΐςή Αίγειρος. Την αναφέρουν ο Όμηρος ,ο Ησίοδος καθώς και ο Θεόφραστος στο έργο του Περί φυτών. Οι αρχαίοι είχαν και την έκφραση «αιγείρου θέα»(που σήμαινε την παρακολούθηση των δημόσιων θεαμάτων από ψηλά, από το ύψος των αιγείρων). Η ονομασία Populus είναι λατινική.

Οι αυτόχθονες ιθαγενείς της Αμερικής όπως οι Απάτσι χρησιμοποιούσαν την Λεύκη την τρεμουλοειδή ,ειδικότερα τον εσωτερικό φλοιό, στη διατροφή τους αλλά και στα άλογά τους.

Ιδιότητες και Χρήσεις

Η Λεύκα έχει θεραπευτικές ιδιότητες , χρησιμοποιείται δε, κυρίως ο φλοιός του δέντρου. Θεραπευτική όμως δράση έχουν και τα άνθη ,οι βλαστοί καθώς και τα φύλλα του δέντρου. Ο φλοιός συλλέγεται την άνοιξη. Όλα τα είδη έχουν περίπου τις ίδιες φαρμακευτικές ιδιότητες. Διαφέρουν μόνο στην αποτελεσματικότητα π.χ. η Λεύκη η μέλαινα έχει εντονότερη δράση από την Λεύκη την τρέμουσα.

Το αφέψημα (τσάι) του φυτού χρησιμοποιείται ως διουρητικό, κατά της ουρικής αρθρίτιδας, της κυστίτιδας και των ρευματισμών. Εμφανίζει, επίσης, αντιφλεγμονώδεις, στυπτικές, εφιδρωτικές, αποχρεμπτικές και επουλωτικές ιδιότητες. Συνιστάται ως αναλγητικό στην αντιμετώπιση των μυαλγιών ενώ βελτιώνει τη λειτουργία του στομάχου και του ήπατος, και ενισχύει την πέψη.