Ένα από τα πιο γνώριμα φυτά που συναντούμε στις αποδράσεις μας στην ελληνική Φύση αλλά πολύ συχνά αγνοούμε πως στην πραγματικότητα είναι φυτό εισβολέας είναι το φυτό Γερμανός. Ποια είναι όμως η προέλευση του άγνωστου εισβολέα που έχει κατακτήσει σχεδόν το 90% των καλλιεργειών στη χώρα μας ;
Βοτανική
Το φυτό Γερμανός στην πραγματικότητα είναι το Solanum Εlaeagnifolium, επιστημονικά . Είναι αμερικανικής προέλευσης φυτό και θεωρείται παγκοσμίως από τα χειρότερα χωροκατακτητικά είδη. Εξωτερικά ομοιάζει ελαφρώς με τη ντοματιά ωστόσο έχει μοβ λουλούδια και οι καρποί του είναι τοξικοί.
Το Solanum Εlaeagnifolium ανήκει στην οικογένεια των Σολανίδων (ή στρυχνοειδών).Στην ίδια οικογένειά ανήκουν επίσης η ντοματιά, το φυτό της πατάτας , η πιπεριά, η μελιτζάνα και ο καπνός. Το όνομα του γένους προέρχεται από το λατινικό Solamen («ησυχάζω»), παραπέμπει στις ναρκωτικές ιδιότητες πολλών ειδών.
Ο Γερμανός είναι πολυετές ποώδες και αειθαλές φυτό με ύψος που φτάνει έως το 1 μέτρο. Ο βλαστός είναι σκληρός, τραχύς και καλυμμένος με λευκό χνούδι με καφέ αγκάθια. Αναπτύσσει ιδιαίτερα ισχυρό και βαθύ ριζικό σύστημα. Τα άνθη του μπορεί να είναι μπλε ή λευκά και ανθίζουν από τον Απρίλιο έως το Σεπτέμβριο.
Ο καρπός που παράγει είναι αρχικά γυαλιστερή πράσινη ρόγα. Στην ωρίμανση ο καρπός παίρνει κίτρινο χρώμα ενώ γίνεται μαύρος όταν στεγνώσει πάνω στο φυτό κατά την διάρκεια του χειμώνα. Το Solanum elaeagnifolium είναι δηλητηριώδες και για τα ζώα και είναι ξενιστής εντόμων και ασθενειών.
Ονομασία
Ο Γερμανός εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 1927 στη Θεσσαλονίκη. Πιθανώς εισήχθη, από πρόσμειξη σε λιπάσματα ή από εμπορεύματα που προέρχονταν από τις ΗΠΑ.Ο κόσμος αρχίζει να το βλέπει ολοένα και πιο συχνά στις καλλιέργειές του στα χρόνια του Β’ ‘Παγκοσμίου πολέμου.
Επειδή το παρατήρησαν στα χρόνια της Κατοχής το συνέδεσαν με την παρουσία των Γερμανών, δημιουργώντας τον αστικό μύθο πως το έφεραν οι κατακτητές για να ταΐζουν με αυτό τα μουλάρια τους
Όπως συνεχίζει διευκρινιστικά ο βιολόγος-ταξινόμος φυτών του Εργαστηρίου Συστηματικής Βοτανικής και Φυτογεωγραφίας του ΑΠΘ δρα Νικόλαος Κρίγκας αυτό δεν μπορεί να ισχύει διότι οι καρποί του φυτού είναι τοξικοί. Ακόμα και οι μέλισσες δεν επισκέπτονται τα άνθη του.
Εξάπλωση
Από την αρχική του εμφάνιση πολύ γρήγορα και μέχρι τη δεκαετία του 1950 είχε φτάσει μέχρι την Αθήνα. Το φυτό δεν έχει φυσικούς εχθρούς στην Ελλάδα κι έτσι εξαπλώθηκε πολύ γρήγορα. Καθώς εγκλιματίστηκε εύκολα στη χώρα μας καταλαμβάνει εκτάσεις ακόμα και μέσα στον πολεοδομικό ιστό των πόλεων. Ταυτόχρονα σε καλλιεργημένα και ακαλλιέργητα χωράφια αποτελεί πλέον το πιο διαδεδομένο ζιζάνιο που αντιμετωπίζεται πολύ δύσκολα. Τις τελευταίες δεκαετίες, οι καταγεγραμμένοι πληθυσμοί του είδους αυξήθηκαν κατά 1.750%! Ανταγωνίζεται έντονα τα καλλιεργούμενα φυτά για νερό και θρεπτικά στοιχεία του εδάφους με αποτέλεσμα να μειώνει την παραγωγικότητά τους.
Ο τρόπος αντιμετώπισής του εκτός από τη χρήση ζιζανιοκτόνων και φυτοφαρμάκων είναι το όργωμα το θέρισμα και η σπορά τριφυλλιού που ως πολυετές φυτό και με εξίσου βαθιές ρίζες ανταγωνίζεται τον «Γερμανό».
Ιδιότητες
Οι ρίζες του χρησιμοποιούνταν από τους αυτόχθονες της Αμερικής για να φτιάξουν αντίδοτα στο δηλητήριο των φιδιών και ιδιαίτερα για δάγκωμα από κροταλία. Οι νοτιοδυτικοί ιθαγενείς Αμερικανοί χρησιμοποίησαν τους θρυμματισμένους καρπούς με κάποια επεξεργασία για να πήξουν το γάλα στην παρασκευή τυριού. Χρησιμοποιείται επίσης σε διάφορα παρασκευάσματα για τη θεραπεία του πονόλαιμου και του πονόδοντου.
