Στα όμορφα Χανιά της Κρήτης θα σας μεταφέρει το σημερινό αφιέρωμα στις μαγευτικές κι ανεξερεύνητες γωνιές της Ελλάδος . Θα γνωρίσουμε τον Αρκουδοσπηλιό ή αλλιώς την Παναγία Αρκουδιώτισσα ένα από τα προσκυνήματα της Κρήτης με τη δική του ξεχωριστή ιστορία χιλιάδων ετών.
Στο Ακρωτήρι Χανίων, πολύ κοντά στη Μονή Γουβερνέτου, παίρνουμε το μονοπάτι με την ικανοποιητική σήμανση από τη Μονή Γουβερνέτου προς το σπήλαιο του Αγίου Ιωάννη του Ερημίτη. Η Παναγία Αρκουδιώτισσα βρίσκεται στην αρχή σχεδόν της διαδρομής. Αρκουδοσπηλιό ονομάζουν οι ντόπιοι ολόκληρο το σπήλαιο που στο κέντρο του δεσπόζει ένας σταλαγμίτης με μορφή αρκούδας.
Η παράδοση της Παναγίας
Γλαφυρότατη η διήγηση του Κωστή Λουλάκη στο Περιοδικό Στιγμές της Κρήτης για την λαική παράδοση σχετικά με το εκλησσάκι.
Για τους κατοίκους στη βόρεια και άνυδρη πλευρά του Ακρωτηρίου Χανίων το νερό αποτελούσε πραγματικά πολύτιμο αγαθό. Έτσι έπρεπε να βρουν τρόπους για να το συλλέξουν και να το προστατέψουν. Στο σπήλαιο έχτισαν λοιπόν μία μικρή στέρνα για να συλλέγει το λιγοστό νερό που έρρεε από τους σταλακτίτες της οροφής.
Κάποτε όμως μια αρκούδα, που σύμφωνα με την παράδοση ζούσε σε εκείνα τα μέρη, το ανακάλυψε και πήγαινε καθημερινά και το έπινε.
Οι κάτοικοι μη γνωρίζοντας πώς άδειαζε καθημερινά το λιγοστό νερό που συνέλεγαν
αποφάσισαν να παραφυλάξουν για να το διαπιστώσουν. Το θηρίο δεν άργησε να εμφανιστεί. Με αργά, νωχελικά βήματα μπήκε στη σπηλιά και ανέβηκε στην πέτρα που ήταν μπροστά στη στέρνα, έτοιμο να πιει το νερό. Οι άνθρωποι που ήταν κρυμμένοι εκεί κοίταζαν τρομαγμένοι το άγριο ζώο. Η θέση τους ήταν τραγική και δεν ήξεραν πως να ενεργήσουν. Παρέμεναν στην κρυψώνα τους φοβισμένοι, αναποφάσιστοι και ανήμποροι για το παραμικρό.
Και τότε ακούστηκε μια σπαραχτική κραυγή: «Παναγία μου πρόφταξε!…», και στη στιγμή το θηρίο γίνηκε πέτρα..
Έτσι σύμφωνα πάντα με τη λαϊκή παράδοση χτίστηκε το εκκλησάκι προς τιμή της Παναγίας που πήρε το προσωνύμιο Αρκουδιώτισσα. Είναι αφιερωμένο στην Υπαπαντή του Κυρίου και γιορτάζει στις 2 Φεβρουαρίου. Συνηθίζεται από τους ντόπιους να ανάβουν φωτιές και να διανυκτερεύουν την παραμονή της γιορτής και γι’ αυτό η οροφή του σπηλαίου είναι μαυρισμένη.
Ο “Αρκουδόσπηλιος”, όπως λέγεται σήμερα, φαίνεται πως κατά την αρχαιότητα σχετίζονταν με τη λατρεία της θεάς Άρτεμης με μορφή Αρκούδας.
Η λατρεία της Άρτεμης
Η αρκούδα στο μέσον του σπηλαίου μπορεί να μοιάζει πως διαμορφώθηκε από σταλαγμίτη πιθανότερο όμως είναι πως είχε λαξευτεί στα αρχαία χρόνια, σαν ένα ομοίωμα αυτού του ζώου. Το σπήλαιο αυτό είναι ίσως ο μοναδικός χώρος, σε ολόκληρη την Κρήτη που ανακαλύφθηκε η λατρεία αυτής της Αρκουδοθεάς. Παρόμοια λατρεία έχουμε στην Βραυρώνα της Αττικής. Οι Πελασγοί λάτρευαν τη Άρτεμη σε μορφή αρκούδας.
Κατά το τελετουργικό της λατρείας ερχόταν τα νέα κορίτσια, οι άρκτοι, ντυμένα σαν αρκούδες και χόρευαν τον αρκουδοχορό προς τιμήν της Αρτέμιδας.
Αυτό πιθανόν ακολουθούσε το τυπικό της όμοιας λατρείας, που πραγματοποιούνταν στη Βραυρώνα της Αττικής, όπου βρέθηκαν και αγάλματα κοριτσιών 5-10 χρόνων “άρκτων” και η Άρτεμις επίσης λατρευόταν υπό μορφή αρκούδας.
Επίσκεψη
Ο χώρος του Αρκουδοσπηλαιου απέχει 20 χλμ. από τα Χανιά. Η απόσταση από τη Μονή Γουβερνέτου είναι δύο χιλιόμετρα . Η επίσκεψη στην περιοχή Καθολικού και στο φαράγγι Αυλάκι ακολουθώντας το μονοπάτι είναι ένας ευχάριστος περίπατος, κατάβαση στην αρχή αλλά υποφερτή ανηφόρα για την επιστροφή.
