Δίστομο: Η ιστορία και το παρόν του μαρτυρικού τόπου

Του Θανάση Δημάκα

Το Δίστομο Βοιωτίας, μια κωμόπολη με βαριά ιστορία λόγω της Σφαγής από τους Ναζί στις 10 Ιουνίου 1944, αποτελεί το σημείο αναφοράς γύρω από τον αντιφασιστικό αγώνα και είναι ένα από τα πιο γνωστά «Μαρτυρικά Χωριά».

Μακρά ιστορική παράδοση

https://www.facebook.com/%CE%9C%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B5%CE%AF%CE%BF-%CE%98%CF%85%CE%BC%CE%AC%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%9D%CE%B1%CE%B6%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%8D-%CE%94%CE%B9%CF%83%CF%84%CF%8C%CE%BC%CE%BF%CF%85-100246634964395/

Η ιστορία του τόπου είναι μακρά καθώς αναφέρονται, για παράδειγμα, στον Παυσανία οι εκλεκτοί αμπελώνες της περιοχής. Στο Δίστομο πέραν των γραπτών η ιστορία είναι «παρούσα» καθώς διασώζεται μέρος του τείχους της αρχαίας πόλης (Αρχαιολογικό Πάρκο). Πολλά ευρήματα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Διστόμου.

Σημαντική ήταν η μάχη που έγινε στο Δίστομο κατά την διάρκεια της Επανάστασης και πιο συγκεκριμένα στις 17 Ιανουαρίου του 1827 , στην οποία ηγετικό ρόλο μεταξύ άλλων είχαν ο Γ. Καραϊσκάκης και ο Ν. Μπότσαρης.

Η πιο σύγχρονη ιστορία του Διστόμου είναι συνυφασμένη με την σφαγή 228 αμάχων από τους Ναζί. Τόσο οι κάτοικοι όσο και οι επισκέπτες τιμάνε τους νεκρούς, οι οποίοι στο πέρασμα του χρόνου μνημονεύονται και έχουν γίνει σύμβολο του αντιπολεμικού και αντιφασιστικού αγώνα, του αγώνα για δικαιοσύνη και αποζημίωση.

https://www.youtube.com/watch?v=9zRK7E_Vk00

Στην κορυφή του λόφου, στην άκρη του χωριού, βρίσκεται το Μαυσωλείο Διστόμου. Τα τελευταία χρόνια, λειτουργεί όλο και πιο δυναμικά, και το Μουσείο Θυμάτων Ναζισμού. Το επισκέπτονται χιλιάδες άνθρωποι το Δίστομο για να αποτίσουν φόρο τιμής αλλά και να μάθουν περισσότερα για την ιστορία του τόπου. Το Μουσείο Θυμάτων Ναζισμού, επισκέπτονται κάθε χρόνο σχολεία από όλη την Ελλάδα. Η σφαγή του Διστόμου αποτέλεσε άλλωστε αφορμή για σειρά καλλιτεχνικών έργων. Συγκίνησε και ενέπνευσε σπουδαίους ποιητές όπως ο Νίκος Καββαδίας και ο Γιάννης Ρίτσος.

Σε μια ιδανική τοποθεσία

Το Δίστομο και ο χιονισμένος Παρνασσός. Φωτογραφία Στέλιος Τερζιδης

Το Δίστομο, από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας σε βάθος χρόνου δηλαδή που αγγίζει και ξεπερνάει τα 2500 χρόνια , λόγω της τοποθεσίας του, αποτελεί διοικητικό, εμπορικό και πολιτισμικό κέντρο για την ευρύτερη περιοχή. Στην αρχαιότητα ήταν πόλη-κόμβος με το όνομα Αμβρυσσός, παραλλαγή του ονόματος διατηρεί η τοπική ομάδα (Αμβρυσσέας Διστόμου), μία από τις ιστορικότερες ομάδες της περιοχής με συμμετοχή και στα εθνικά πρωταθλήματα.

Σήμερα είναι η πρωτεύουσα του Δήμου Διστόμου-Αράχωβας-Αντίκυρας. Λόγω της καίριας τοποθεσίας του (σύνορα Βοιωτίας-Φωκίδας) ουσιαστικά αποτελεί το «κεφαλοχώρι» και για άλλα μικρότερα χωριά.

Η κομβική του θέση το κάνει τον κατάλληλο προορισμό για περαιτέρω εξορμήσεις. Το Δίστομο είναι μόλις 150 χιλιόμετρα μακριά από την Αθήνα, ενώ και από άλλες μεγάλες πόλεις απέχει μερικές μόνο ώρες. Είναι με λίγα λόγια μια εύκολα προσβάσιμη επιλογή όποια και αν είναι η αφετηρία σας.

Ο Όσιος Λουκάς έχει ανακηρυχθεί μνημείο της UNESCO

Πολύ κοντά στο Δίστομο βρίσκεται το ξακουστό και προστατευμένο από την UNESCO Μοναστήρι του Οσίου Λουκά (αποκαλούμενο και «Αγία Σοφία της Ρούμελης»), οι Δελφοί, το Χιονοδρομικό Κέντρο Παρνασσού κ.ά. Το Δίστομο βρίσκεται στο κέντρο όλων αυτών -αλλά και άλλων τοποθεσιών που αξίζει να ανακαλύψετε- και…συμφέρει καθώς οι τιμές για διανομή, φαγητό και διασκέδαση είναι σαφώς χαμηλότερες από τους «τουριστικούς προορισμούς».

Κατάλληλο για διακοπές όλο το χρόνο!

Πέραν των ιστορικών και εκπαιδευτικών λόγων να επισκεφτεί κανείς το Δίστομο μέσα στη διάρκεια του χρόνου υπάρχουν και συγκεκριμένοι λόγοι ανάλογα την εποχή. Ασφαλώς το Χιονοδρομικό Κέντρο Παρνασσού είναι το επίκεντρο για τους χειμερινούς μήνες, ωστόσο αξίζει να επισκεφθείτε το Δίστομο και άλλες εποχές.

Το Πάσχα στη Ρούμελη είναι από τα πλέον ξακουστά της Ελλάδας. Στο Δίστομο τηρούν τις παραδόσεις και ψήνουν ανά γειτονίες (στους λεγόμενους λάκους). Το κρασί της περιοχής, οι εκλεκτοί σπιτικοί μεζέδες και ο χορός δίνουν και παίρνουν δημιουργώντας μία μοναδική ατμόσφαιρα και εμπειρία. Αν το επιτρέψει ο καιρός μην χάσετε την ευκαιρία να κάνετε πεζοπορία ή ποδήλατο στις γύρω περιοχές και να απολαύσετε τη φύση. Όμως και οι Απόκριες είναι ιδιαίτερες στο Δίστομο. Εκείνη την περίοδο κάνουν την εμφάνιση τους οι Κουδουναραίοι!

Προβατοφόροι διονυσιακοί αγγελιόφοροι που φέρνουν το μήνυμα του ερχομού της Άνοιξης μέσω των εύθυμων, πρόστυχων αλλά και επίκαιρων τραγουδιών τους. Την Καθαρά Δευτέρα ο κόσμος, κάτοικοι και επισκέπτες, διασκεδάζουν στην πλατεία του χωριού με άφθονο κρασί, τοπικά εδέσματα, λαγάνα και -φυσικά!- την παρουσία και το χορό των Κουδουναραίων.

Αν πιστέψατε πως το καλοκαίρι δεν υπάρχει λόγος για μία εξόρμηση στο Δίστομο -θα σας προτείνουμε πολυήμερη ή έστω Σαββατοκύριακου- κάνετε λάθος! Το Δίστομο πέραν του ότι βρίσκεται λίγα μόλις χιλιόμετρα από τον Παρνασσό, βρίσκεται και μερικά λεπτά μακριά από μία σειρά παραλιών. Μέσα σε 10 λεπτά μπορείτε να βρίσκεστε στον Άγιο Νικόλαο Διστόμου, στην παραλία Διστόμου, την Αντίκυρα, τον Άγιο Ισίδωρο και μερικές ακόμα παραλίες.

distomoparalia — Η παραλία του Αγίου Νικολάου Διστόμου

Γεύσεις και γιορτές στο Δίστομο

Γενικά η ζέστη δεν θα αποτελέσει πρόβλημα στο Δίστομο. Κάτω από τα πλατάνια του χωριού, όλα γίνονται αμέσως καλύτερα. Έτσι μπορείτε να απολαύσετε το τσίπουρο, τον καφέ σας, το φαγητό σας (να δοκιμάσετε το οψομοτύρι Διστόμου οπωσδήποτε!) με την επιθυμητή δροσιά!

Οι αμπελώνες της περιοχής του Διστόμου είναι ξακουστοί, παραδοσιακά οι κάτοικοι παράγουν το δικό τους κρασί. Ο Πολιτισμικός Σύλλογος Διστόμου διοργανώνει κάθε καλοκαίρι Γιορτή Κρασιού, μία γιορτή-σημείο αναφοράς για όλη την Βοιωτία. Τότε κόσμος συρρέει από όλο το νομό -και όχι μόνο- για να διασκεδάσει και να χορέψει απολαμβάνοντας τον τοπικό οίνο.

Για τους θεατρόφιλους υπάρχει ειδική μέριμνα καθώς εδώ και αρκετά χρόνια πραγματοποιείται από την τοπική θεατρική ομάδα «Θεατροφρένεια»ένα από τα πιο πετυχημένα και αναγνωρισμένα φεστιβάλ θεατρικών ομάδων στην Ελλάδα. Τι καλύτερο από μία εβδομάδα γεμάτη θεατρικές παραστάσεις κάτω από το καλοκαιρινό φεγγάρι;

Αξίζει να σημειωθεί πως πρόσφατα οι Active Member σε συνεργασία με την «Θεατροφρένεια» παρουσίασαν στο Μαυσωλείο του Διστόμου μία μουσική ενότητα αφιερωμένη στον τόπο και τα θύματα του.