Στα όμορφα νησιά του Βορείου Αιγαίου θα βρεθεί σήμερα το Thesekdromi για να γνωρίσουμε έναν από τους πιο εντυπωσιακούς αρχαίους ναούς που χτίστηκε ποτέ στον ελλαδικό χώρο. Τα ταξίδια στην Ελλάδα συνεχίζονται αυτή τη φορά στην νησιωτική Ελλάδα γνωρίζοντας τον ναό της Ήρας στη Σάμο, γνωστό και ως Ηραίο.
Σάμος
Η Σάμος, το σημερινό Πυθαγόρειο, ήταν από από τις σημαντικότερες πόλεις της αρχαιότητας. Στο χώρο που βρίσκεται το Ηραίο σήμερα, υπάρχουν ενδείξεις κατοίκησης ήδη από την 4η χιλιετία π.Χ. Όμως η ακμή είναι κυρίως στα μέσα του 6ου αι. π.Χ. Το νησί απέκτησε ισχυρή ναυτική δύναμη και είχε εμπορικές σχέσεις με τη γειτονική Μικρά Ασία και τις Μεσογειακές χώρες. Οι Σάμιοι ίδρυσαν αποικίες στην ακτή της Ιωνίας, στη Θράκη και τη Δύση. Η λέξη Σάμος προέρχεται από τη ρίζα sama που σημαίνει «ψηλά». Το πιθανότερο είναι πως δόθηκε αυτή η ονομασία λόγω της ύπαρξης δύο ψηλών βουνών, του Κέρκη και της Αμπέλου ή Καρβούνη, εξ ‘ου και τα πολλά αμπέλια που καλλιεργούνται στις πλαγιές.
Σύμφωνα με την παράδοση, στην περιοχή του Ηραίου γεννήθηκε και μεγάλωσε η Ήρα.
Η λατρεία στο Ηραίο
Ο μύθος αναφέρει πως στη ρίζα μιας λυγαριάς γεννήθηκε η θεά στις εκβολές του ποταμού Ίμβρασου. Τα παλαιότερα (9ος-8ος π.Χ. αι.) αρχιτεκτονικά λείψανα σχετικά με τη λατρεία της θεάς είναι μια πλακοστρωμένη πλατεία, ένας βωμός με στρώμα στάχτης και κόκαλα ζώων και ένας ναΐσκος για την προστασία του πρωτόγονου ξύλινου αγάλματος (ξόανου) της θεάς. Ο πρώτος πραγματικός ναός, ο Εκατόμπεδος (μήκος 100 πόδια, διαστάσεις 32,86 Χ 6,50 μ.) με μια μονή σειρά κίονες στο εσωτερικό του κτίζεται στις αρχές του 8ου π.Χ. αι. Έτσι εγκαινιάζεται η εποχή της μεγάλης ακμής του ιερού. Το στολίζουν με αφιερώματα από τη Συρία, την Αίγυπτο, την Κύπρο και από κάθε γωνία ελληνικής γης. Μάλιστα νότια του μεγάλου βωμού σώζεται ακόμη μια σειρά από πέτρινες βάσεις, όπου στηριζόταν ένα ολόκληρο πλοίο που ο θαλασσοπόρος Κωλαίος είχε αφιερώσει στη θεά.
Ο Κωλαίος ο Σάμιος ήταν σύμφωνα με τον Ηρόδοτο ο πρώτος θαλασσοπόρος που έφτασε πέρα από τις Ηράκλειες Στήλες (σημερινός πορθμός Γιβραλτάρ).
Ο Πολυκράτης και το ιερό
Η συνέχεια του ιερού περιλαμβάνει την οικοδόμηση δευτέρου ναού το 570 π.Χ. υπό την επίβλεψη του αρχιτέκτονα Pοίκου που όμως καταστράφηκε λίγα χρόνια μετά από σεισμό ή καθίζηση του εδάφους. Το 530 π.Χ. άρχισε η κατασκευή του νέου ναού του Πολυκράτη, του μεγαλύτερου κατά τον Ηρόδοτο κτιρίου που είχε κατασκευαστεί ως την εποχή αυτή στον ελληνικό χώρο. Ο Πολυκράτης ήταν τύραννος της Σάμου που μάλιστα εκμεταλλεύτηκε μια γιορτή της Ήρας όταν όλοι βρίσκονταν έξω από την πόλη και ανέτρεψε το καθεστώς μαζί με τους αδερφούς του. Έτσι αποφάσισε να χτίσει τον περίλαμπρο ναό με πρότυπο τον ναό του Pοίκου αλλά με διαστάσεις μεγαλύτερες από εκείνον, δηλ. 108,63 Χ 55,16 μ. Ο ναός όμως αυτός δεν τελείωσε ποτέ.
Κατά τη διάρκεια της τυραννίας του, ο Πολυκράτης έκανε πολλά σπουδαία έργα στη Σάμο. Ήταν αυτός που έφερε από τα Μέγαρα τον υδραυλικό Ευπαλίνο, ο οποίος κατασκεύασε το «Ευπαλίνειο όρυγμα» που ύδρευε με ασφάλεια την πόλη σε περίπτωση πολιορκίας. Το τέλος του πάντως ήταν πραγματικά μαρτυρικό πέφτοντας στην παγίδα του σατράπη των Σάρδεων, Οροίτη ο οποίος τον συνέλαβε και έπειτα έβαλε να τον σταυρώσουν.
Ακολούθησαν κάποιες εργασίες που συνεχίστηκαν ως τον 1o αι. π.Χ., αλλά στα ρωμαϊκά χρόνια η λατρεία στο ιερό είχε ατονήσει και χτίστηκε ένας ναός πολύ μικρότερος και με λατρεία από κοινού της Ήρας και της Λιδίας (σύζυγος του Αυτοκράτορα Αύγουστου).
Το σύνταγμα του Γενέλεω
Από τα ομορφότερα αναθήματα (σημερινά τάματα) στο Ηραίο είναι το σύνταγμα του Γενέλεω. Πρόκειται για μια διάταξη αγαλμάτων που έφτιαξε ο γλύπτης Γενέλεως γύρω στο 560 π.Χ. Εικονίζει τα μέλη μιας οικογένειας που αποτελείται από τον πατέρα, τη μητέρα, τρεις κόρες και έναν νεαρό γιο. Πρόκειται για ανάθημα σαφώς πλούσιας οικογένειας και η στάση του πατέρα είναι χαρακτηριστική για άνδρα της ανώτερης τάξης που συμμετέχει σε συμπόσιο. Η μία από τις κόρες βρίσκεται σήμερα στο Βερολίνο. Τα ονόματα των εικονιζόμενων προσώπων ήταν χαραγμένα στα ενδύματα τους. Σώζονται εκείνα της μητέρας (που λεγόταν Φίλεια) και των δύο από τις τρεις κόρες (που λέγονταν Φιλίππη και Ορνίθη). Στο καθιστό άγαλμα της Φίλειας είναι χαραγμένη ακόμη μια επιγραφή με το όνομα του σημαντικού γλύπτη που κατασκεύασε τα αγάλματα: ἡμᾶς ἐποίησε Γενέλεως.
Tips4Travellers
Το Ηραίο βρίσκεται σε απόσταση μόλις 7 χλμ. από το Πυθαγόρειο πολύ κοντά στο αεροδρόμιο του νησιού.
Ώρες Λειτουργίας
Ο χώρος είναι ανοιχτός 8:30-15:30. Τελευταία είσοδος 15:10.
Κάθε Τρίτη κλειστά.
Εισιτήρια Ολόκληρο: €6, Μειωμένο: €3
Τηλέφωνο: +30 (22730) 62 811
Email: efasam@culture.gr
Αναλυτικές πληροφορίες για τη επίσκεψη σας εδώ
